اگر شیطان در ماه رمضان در زنجیر است، پس گناهان ما در این ماه ناشی از چیست؟

یکی از مقاطعی که فعالیت جنود شیطانی تضعیف می­شود، ماه مبارک رمضان است. و در روایات این مطلب به تعابیر مختلف بیان شده است. از جمله:

پیامبر (ص) می­فرمایند: در روز نخست ماه رمضان شیاطین سرکش در­بند می شوند.[۱]

همچنین حضرت علی (ع) می­فرمایند: وقتى ماه رمضان فرا رسید، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله برخاست و خداوند را حمد گفت و ستایش كرد، سپس فرمود: اى مردم، خداوند شما را از دشمنان جن و انس شما حمایت كرد و فرمود: «مرا فراخوانید تا براى شما اجابت كنم، و به شما وعده اجابت داد، بدانید به­ راستى خداوند (عزّ و جلّ) بر هر شیطان سركش، هفت تن از فرشتگانش را گمارده است و تا زمانى كه این ماه شما [ماه رمضان‏] سپرى نشده است نمى‏ توانند آزاد گردند.[۲]

اما عده بسیاری، تاثیر شیطان بر خود در این ماه را تجربه کرده و می­کنند. بنابراین روشن است که جنود شیطانی به طور کامل غیر موثر نمی­‌شوند. و همچنان توانایی ایجاد انحراف­هایی دارند. و در تبیین چگونگی تاثیر شیطان، علیرغم روایات بیان کننده محبوس شدن شیطان چند احتمال می­توانیم طرح کنیم:

۱- سبب حبس شدن شیطان، عمل روزه‌­داری است. چرا که گرسنگیِ ناشی از روزه، راه ورود شیطان را مسدود می­‌کند کما اینکه پیامبر (ص) می‌­فرمایند: شیطان مانند خون در انسان جارى مى‌‏شود، پس با گرسنگى، مجارى او را تنگ كنید.[۳] در واقع محدود شدن شیطان برای هر کس به میزان اثرگذاری روزه اوست. و کسانی که روزه نمی­گیرند یا آداب آن را به خوبی رعایت نمی­‌کنند، شیطان در مقابل­شان محدود نیست و به همین جهت تاثیر شیطان را احساس می­کنند. در واقع محبوس شدن شیاطین برای عده‌­ای مخصوص است.

۲- شیطان برای همگان در بند می­شود، اما اعمال و رفتار ما، سبب آزادی او می­شود و به همین سبب می­تواند بر روی ما اثرگذار باشد. و روایت ذیل می­تواند بر این مطلب دلالت داشته باشد:

پیامبر (ص) می­فرمایند: ای مردم در این ماه درهای بهشت باز است، از خداوند بخواهید آن را بر شما نبندد، و درهای آتش بسته است از پروردگارتان بخواهید آن را بر شما باز نگرداند، و شیاطین را بسته‌اند، از پروردگارتان تقاضا کنید که آنها را بر شما مسلّط نگرداند.[۴]

و حتی رفتار ما در قبل از ماه مبارک رمضان نیز می­تواند در این باره موثر باشد.[۵]

۳- منظور از در بند شدن شیاطین، در بند شدن همه آنها نیست. کما اینکه در بعضی از روایات تعبیر شیطان با الفاظی نظیر "مرید"[۶] مقید شده است. و سید بن طاووس نیز این احتمال را با وجوه مختلفی ذکر کرده است. از جمله اینکه شاید هر ماه، شیاطین مخصوص به خود داشته باشد و تنها شیاطین مخصوص ماه رمضان در بند می­شوند اما سایر شیاطین همچنان مشغول فعالیت خویش هستند. یا اینکه اگر چه شیاطین در بند می­شوند، اما ابلیس همچنان آزاد بوده و به فعالیت خویش می­پردازد.[۷]

علاوه بر اینکه تنها عامل موثر در انجام گناه، شیطان نیست و انسان نباید از تاثیر نفس اماره خود غافل شود.

[۱]. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏۲، ص۷۱، ح ۳۳۱.
[۲]. وسائل الشیعة،  ج‏۱۰، ص ۳۰۴، ح ۱۳۴۷۷.
[۳]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل،  ج‏۱۶، ص۲۲۰،  ح۱۹۶۵۰.
[۴]. أمالی الصدوق، ص۹۵، المجلس العشرون.
[۵]. ر.ک: الإقبال‏ بالأعمال الحسنة فیما یعمل ‏مرة فی‏ السنة،ج۱، ص  ۷۳.
[۶]. وسائل الشیعة، ج‏۱۰، ص ۳۰۴، ح ۱۳۴۷۷.
[۷]. ر.ک: الإقبال‏ بالأعمال الحسنة فیما یعمل ‏مرة فی‏ السنة،ج۱، ص  ۷۳.