یکی از اقدامات مأمون هنگام حضور امام رضا(ع) تشکیل دادن جلسات بحث با فرق و مذاهب کلامی و علمای سایر ادیان بود. هر چند حضرت قبل از تشکیل این مجالسِ مناظره، مناظراتی با فرق و مذاهب کلامی گوناگون داشتند، اما هدف مأمون این بود که امام رضا(ع) را در این جلسات شکست دهد. تا موقعیت معنوی امام رضا(ع) در نظر مردم کاهش یابد. آن حضرت در مجالس مناظره، با فصاحت و بلاغت، میراث جد بزرگوارشان را در مقابل اشکال تراشی‌های دیگران محافظت نموده و بدون استثنا تمام دانشمندان را مغلوب ساختند. برخی از آنها به حقانیت آن حضرت و دین اسلام اعتراف کردند و برخی همانند عمران صابی مسلمان شدند. بیان همه جلسات مناظره و تمام گفتگوها و سئوال‌ و جوابها خود کتابی مفصل است که ما به گوشه‌‌ای از این مباحث اشاره می‌کنیم.

بر خلاف آنچه در مورد این لقب برای امام رضا(علیه السلام) بر سر زبانها می باشد، آنچه که در منابع روایی معتبر در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است داستانی متفاوت و در عین حال معقول و موجه می باشد.

شهر سوال ـ در نقل مسير حركت امام رضا عليه السلام به مرو گفتار ها مختلف است از اين رو قبل از بررسي تطبيقي مسير حركت امام عليه السلام توضيح كوتاهي در رابطه با مسير هاي ذكر شده ارائه مي شود .

در کتاب های معتبر چنین لقبی برای امام رضا (ع) ذکر نشده، گاهی از امام رضا (ع) به عنوان "انیس النفوس" یاد می شود. امام انسان کامل و مظهر اسمای خداست، شناخت مقام امام موجب ایجاد آرامش می گردد؛ امام رضا (ع) ولی خدا و انسان کامل است ، با خواندن زیارت نامه، آشنایی با معنویت و جایگاه حضرت ، آرامش ایجاد می گردد و انسان احساس می کند امام انیس انسان است.