ماجرای سپاه اسامه و تخلف برخی از صحابه از دستور پیامبر(ص) چه بود؟


جیش(سپاه) اسامه نام آخرین سپاه فراهم شده به دستور پیامبراسلام برای دفاع در برابر حملات امپراطوری روم می باشد. این سپاه که با توجه به نام فرمانده آن اسامه بن زید به جیش اسامه معروف شد، به دلیل نافرمانی برخی از بزرگان صحابه، در زمان حیات پیامبر حرکت نکرد. به عقیده شیعیان، پیامبر(ص) اهداف دیگری نیز از اعزام این سپاه داشته که به رویدادهای پس از رحلت و خلافت مرتبط است.
شاید نخستین هدف پیامبر(ص) از اعزام جیش اسامه، جبران شکست جنگ موته بوده است زیرا در این جنگ سه تن از یاران پیامبر(ص) به نام‌های جعفر بن ابی طالب، عبدالله بن رواحه و زید بن حارثه(پدر اسامه) به شهادت رسیدند. می‌توان گفت انتخاب اسامه نیز مرتبط با شهادت پدرش بوده است.

از سوی دیگر اعزام این سپاه در واپسین روزهای زندگی پیامبر(ص) می‌توانست اهداف دیگری نیز داشته باشد از جمله خالی شدن مدینه از صحابه‌ای که به خلافت طمع داشتند.

همچنین سنِ کم اسامه نیز می‌توانست این پیام را داشته باشد که ملاک رهبری، سن و سال نیست و شایستگی و توانایی افراد باید لحاظ شود. پس از رحلت پیامبر، عده‌ای سنِّ کم علی بن ابی طالب را بهانه کردند و او را مناسب خلافت ندانستند.

در منابع متعددی اینگونه نقل شده است که:

پیامبر اسامه را مأمور جهاد با رومیان كرد. وی و یارانش در حال آماده شدن برای حركت بودند كه رسول خدا بیهوش شد.
سپس به هوش آمد و از حركت اسامه سؤال كرد. گفتند در حال آماده شدن هستند، فرمود: هر چه زودتر سپاه را اعزام كنید، خدا لعنت كند كسانی كه از سپاه اسامه عقب بمانند. وی با پرچمی در حالی كه یاران پیامبر پیش روی او بودند، از مدینه خارج شد و در لشكرگاه مدینه به نام «جرف» فرود آمد، در حالی كه ابوبكر و عمر و اكثر مهاجران و برخی سران انصار مانند اسید بن حضیر و بشیر بن سعد در ركاب او بودند . ناگهان مردی از مدینه خود را به لشكرگاه رساند و گفت: رسول خدا در حال مرگ است، آنان فوراً به مدینه بازگشتند، و اسامه را تنها گذاشتند.(۱).
دستور پیامبر برای این بود كه به هنگام رحلت وی، مدینه خلوت باشد، وافرادی كه می توانند در مدینه وصیت رسول خدا را نادیده بگیرند، از مدینه دور باشند و لذا می بینیم شخصیت هایی راكه در سقیفه، بازیگر و صحنه گردان بودند، در سپاه اسامه قرار داد. از مهاجر ابوبكر و عمر، و از انصار اسید بن حضیر و بشیر بن سعد، كه هر چهار نفر در سقیفه زمام خلافت را به دست ابی بكر سپردند.
از جمله کسانی که پیامبر صلی الله و علیه وآله و سلم وجود آنها را در سپاه اسامه لازم شمردند، ابوبکر و عمر بودند که پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم آنها را با قید اسم معرفی کردند، این دستور شامل اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از جمله امیر المؤمنین علی علیه والسلام نمی شد.[۲]

پی نوشت ها:
۱. ملل و نحل، ج۱، مقدمه چهارم، ص۲۳؛ شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۰؛ المواقف، ج۳، ص۶۵۰.
۲. طبقات الکبری، ج ۲، ص ۴۲، تاریخ دمشق ج ۲، ص ۳۹۱

نظرات