شهر سوال ـ این مساله در مباحث کلامی سابقه بسیاری دارد. و بحث از آن منحصر به اسلام نیز نیست. بلکه مثلا در مسیحیت نیز مباحث بسیاری در این باره وجود دارد. و معمولا نیز در بحث ها دو گروه به وجود آمده است. یک گروه برای اینکه خدای تعالی را به گمان خود محدود نکنند، مدعی شده اند که خوب همان است که خدا انجام می دهد. یعنی ما فهم مستقلی از خوب و بد نداریم.
خداشناسی
خداوند قبل از این كه زمان را بیافریند چه میكرد؟
شهر سوال ـ البته توجه به حقیقت زمان، می تواند ما را به وجه صحیحی از سوال برساند. اگر به این دقت کنیم که زمان چیزی جز تغییر تدریجی نیست، سوال به این شکل خود را نشان می دهد که قبل از خلق عالم ماده، که دارای تغییرات تدریجی است، خداوند چه می کرده است؟
آیا چیزی به اسم خدا وجود دارد؟
شهر سوال ـ جهان طبیعت سراسر حرکت است و سکون ، امری نسبی است.ــ این قضیّه هم در فلسفه ثابت شده هم در علم فیزیک نوین ـــ ۲. هر حرکتی ، محتاج محرّک(حرکت دهنده) است. ۳. خود آن محرّک نیز یا دارای حرکت است یا دارای حرکت نیست. ۴. اگر دارای حرکت نیست مطلوب ما ثابت است ؛ امّا اگر حرکت دارد باز خود ، محتاج محرّک است. ۵. باز محرّک او یا فاقد حرکت است یا واجد حرکت.
آیا زبان خدا عربی است؟
شهر سوال ـ خداوند از هر گونه نقص و عیبی منزه است و در نتیجه نمی توانیم تکلم خداوند را مانند تکلم خود بدانیم. تکلم خداوند، خلق اصوات است، و خلق اصوات نیز به منظور فهم مخاطب سخن است. طبیعتا برای کسی مثل حضرت موسی (ع) به زبان عبری خواهد بود و برای کسی مثل حضرت محمد (ص) به زبان عربی خواهد بود. پس نمی توانیم یک زبان را الهی و باقی زبان ها و لغات را غیر الهی بدانیم. چون تنها یک تفاوت در نظام هستی سبب برتری است و باقی تفاوت ها، تنها برای شئون لازم جامعه بشری است...
اگه كودكمان پرسید خدا کجاست چه جوابی داریم که بدهیم؟
شهر سوال ـ در بعد عملی نیز باید از تأكید زیاد و افراطی روی اجرای دقیق و صحیح برخی احكام دین و عقوبت اجرا نشدن كاملاً صحیح آنها خودداری نماییم؛ چون تأكیدات افراطی باعث ایجاد وسواس های فكری و عملی در آنها و باقی ماندن این مشكل تا سنین نوجوانی و بزرگسالی شده می شود. بهتر است طرح بسیاری از مسائل اعتقادی تا دوره تفكر صوری به تأخیر افتد.
چگونه با اعتقاد به معلوم بودن سرنوشت انسان در نزد خدا، جبر نداریم؟
شهر سوال ـ گرچه خداوند بر سرنوشت انسانها آگاه است، اما متعلق آگاهی خداوند سبحان اختیار انسان است نه فعل او؛ به عبارتی دیگر خداوند می داند که فلان شخص به اختیار خود شراب خواهد خورد و این شخص در خوردن شراب مختار است و جبری وجود ندارد، او می توانست بخورد و می توانست نخورد ، اما با سوء اختیار خورد شراب را خورد. پس شخص در این امر مختار است و جبری وجود ندارد.
آیا دلایل وجود یا انکار خدا به گونه ای شده است که بشر قادر به درک حقیقت نباشد؟
شهر سوال ـ اما بشری که صدها سال حاضر نبوده خدا را بپذیرد، بعد از طی مدتهای بسیار مدعی شده که برهانی علیه وجود خدا یافته است! و همین مساله می تواند قرینه ای باشد که منکران خدای متعال غالبا پایبند حقیقت نبوده و نیستند. و صدها سال علیرغم اینکه به عدم داشتن دلیل اعتراف می کردند حاضر نبودند خدا را بپذیرند.
چرا واجب الوجود نامتناهی است؟
شهر سوال ـ اگر بخواهیم كمال مطلق بودن واجب الوجود را به شكل برهانی بیان كنیم باید بگوییم كه : عدم محدودیت از ذات واجب الوجود برمی خیزد. اگر واجب الوجود نامحدود نباشد، مستلزم ممکن الوجود بودن واجب الوجود می شود و این خلف است و محال.
آیا می توان خدا را بطور كامل شناخت؟
شهر سوال ـ شناخت حصولی: كه مقصود از آن شناخت از راه عقل، تفكر، اندیشه، استدلال و برهان و نظم در عالم طبیعت است كه راحت ترین راه در این مسیر، تفكر و سیر در آیات الهی در جهان هستی و به خصوص عالم ماده كه بهتر قابل لمس است و تدبّر در موجودات و عجایب خلقت این جهان است . در قرآن نیز بر این روش خداشناسی تاكید شده و آیات بسیاری در مورد خلقت این جهان و نشانه های خداوند در آن بیان شده است.
یکی از راههای اثبات خدا را بیان کنید؟
شهر سوال ـ همه جهان هستي كه ما مي شناسيم و مرزهاي بيكران كائنات داراي عمر معيني بوده و در زمان خاصي و بر اساس داستان معيني (بيگ بنگ يا نظريه رسيمان يا هر فرضيه ديگري) به وجود آمده است ؛ در واقع اختلافي كه در نظر دانشمندان در خصوص عمر كائنات وجود دارد ،به مقدار اين امر برمي گردد، نه به اصل ايجاد و حدوث آن ، در نتيجه يقينا آنچه به عنوان موجودات عالم مي شناسيم ، همه در زمره پديده ها هستند و نيازمند به علت . علت ها هم در نهايت بايد به علتي برگردند كه خود معلول علت ديگري نيست ؛ اين موجود همان چيزي است كه ما نام او را « خدا » مي گذاريم.
