آیا دستفروشی در مقابل مغازه ای که همان جنس را عرضه می کند، اشکال دارد؟

کسبه دستفروش لباس در بازار در مقابل مغازه های لباس فروشی زیاد شدند که از دو منظر زمینی و آسمانی قابل بحث هست.
از نظر زمینی (مادی) مغازه دار ها حق دارند که اعتراض کنند و شهرداری باید برای جمع آوری و سر و سامان دادن آنها فکری بکند.
از نظر آسمانی (معنوی) روزی هر کسی را خدا تعیین می کند و مغازه داران نباید اعتراضی داشته باشند.

دسته بندی کاملا دقیق و خوبی انجام شده است. در حقیقت بریده شدن انسان زمینی از ماوراء، تولید کننده این گونه آسیب‌های اجتماعی می‌باشد. از همین رو، اگر در مهندسی و معماری بازارهای قدیم دقت کرده‌ باشید، دو عنصر در آن گنجانده می‌شده است: یکی گنجاندن حوزه‌ علمیه در بازار و دوم، قرار دادن مسجد در بازار؛ تا بازاریان با این دو مرکز مهم که در حقیقت حلقه اتصال آنان به ماوراء و معنویات اند، ارتباط وثیق پیدا کنند. بعلاوه، در گذشته‌ای نه چندان دور، بر کسبه و افراد تازه وارد در بازار و تجارت، واجب بود که قبل از ورود به کسب و کار، یک دوره احکام تجارت را بیاموزند این در حالی است که امروزه به هیچ عنوان به اینگونه ضروریات وقعی نمی‌نهند.

آسیبی که شما بدان اشاره کردید، از نوع گناه اعتقادی بود اما مع الاسف برخی بازاریان در اثر عدم معاشرت با علما و عدم مراوده با متخصصان و احکام دین، گرفتار خطاهای شرعی و عملی گردیده که منجر به کسب حرام می‌شود.

این همه، همان گونه که تا حدودی بیان شد، بر اثر داشتن نگاه افراطی به کار و تلاش (اشتغال) است؛ به این معنا که در اسلام، کار، به عنوان یک ارزش مطلق تلقی نگردیده است بلکه از جمله دستورات دین، تقسیم شبانه‌روز به چهار قسمت عمده است؛ این تقسیم بندی، بدین معناست که در اسلام، مطلقِ کار کردن برای کسب درآمد، ارزش تلقی نمی‌گردد بلکه کار و تلاشی که در کنار آن سه قسم دیگر قرار بگیرند، از نظر اسلام ارزشمند خواهد بود.

امام هفتم (علیه السلام) می فرمایند: «إِجْتَهِدُوا فى أَنْ یَکُونَ زَمانُکُمْ أَرْبَعَ ساعات:ساعَةً لِمُناجاةِ اللهِ، وَساعَةً لاَمْرِالْمَعاشِ، وَساعَةً لِمُعاشَرَةِ الاِخْوانِ والثِّقاةِ الَّذینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُمْ وَ یُخَلِّصُونَ لَکُمْ فِى الْباطِنِ، وَ ساعَةً تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُمْ فى غَیْرِ مُحَرَّم وَ بِهذِهِ السّاعَةِ تَقْدِروُنَ عَلَى الثَّلاثِ ساعات.»؛ بکوشید که اوقات شبانه روزى شما چهار قسمت باشد:
۱ ـ قسمتى براى مناجات با خدا.
۲ـ قسمتى براى تهیّه معاش.
۳ـ قسمتى براى معاشرت با برادان و افراد مورد اعتماد که عیب هاى شما را به شما می فهمانند و در دل به شما اخلاص مى ورزند.
۴ـ و قسمتى را هم در آن خلوت می کنید براى درک لذّت هاى حلال [و تفریحات سالم] و به وسیله انجام این قسمت است که بر انجامِ وظایف آن سه قسمت دیگر توانا می شوید.(۱)

همچنین حدیث دیگری از نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) منقول است: «كان فيها [أي صُحُفِ إبراهيم عليه السلام]...: على العاقِلِ ما لَم يَكُن مَغلوبا على عَقلِهِ أن يكونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَةٌ يُناجِي فيها رَبَّهُ عزّ و جلّ، و ساعَةٌ يُحاسِبُ نَفسَهُ، و ساعَةٌ يَتَفَكَّرُ فيما صَنَعَ اللّه ُ عزّ و جلّ إلَيهِ، و ساعَةٌ يَخلُو فيها بِحَظِّ نفسِهِ مِنَ الحَلالِ؛ فإنّ هذهِ الساعَةَ عَونٌ لِتلكَ الساعاتِ و استِجمامٌ للقُلوبِ و تَوزِيعٌ لها.»؛ پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: در صحف ابراهيم آمده است كه: خردمند، مادام كه خِردش از او گرفته نشده، بايد ساعاتى را براى خود در نظر گيرد؛ زمانى براى مناجات با پروردگارش عزّ و جلّ، و زمانى براى محاسبه نفس، و زمانى براى انديشيدن در آنچه كه خداوند عزّ و جلّ به وى ارزانى داشته است و زمانى براى كام جويى خود از راه حلال؛ زيرا اين زمان كمكى است به آن سه زمان ديگر و مايه آسودگى و رفع خستگى دلها.(۲)

با عدم انضمام سه قسم دیگر، به «کار و تلاش»، عنصر کار و تلاش نه تنها مایه ارتقای روحی و جسمی انسان نخواهد بود، بلکه مایه انحطاط خواهد گشت.
به امید آن که همه جوانانی که قصد ورود به عرصه کار و تلاش دارند، ابتدا به این گونه دستورات و منویات دین عمل نموده، سپس وارد بازار کار گردند.

________________
(۱) نقل شده از کتاب الفقه المنسوب إلی الامام الرضا (علیه السلام)، ص ۳۳۷.
(۲) خصال، ج۲، ص ۵۲۵.

کلمات کلیدی: 

نظرات