شهر سوال ـ آزادی بیان امری کاملا مقبول و منطقی است و در سرتاسر سیره مسلمانان دیده می شود. آنجا که امام صادق(ع) در یکی از مقدس ترین مکانها مثل مسجد الحرام با افرادی نظیر ابن ابی العوجاء و ابوشاکر دیصانی که از ملحدان بوده اند، گفتگو می کند، همین فرهنگ را به تصویر می کشد. تا اینکه در زمان ما شهید مطهری در مقابل مارکسیت ها چنین موضع گیری می کند:
کلام و عقاید
آیا در حکومت ولایت فقیه ، حقوق اجتماعی غیر مسلمانان مانند حقوق مسلمانان است؟
شهر سوال ـ امیر المومنین(ع) در نامه ای به مالک اشتر، می نویسند: مهربانى بر رعیت را پوشش قلبت قرار ده و به آنها محبت كن و لطف داشته باش و براى آنها چون حیوانى درنده و ضرر رسان نباش كه خوردنشان را مغتنم شمارى مردم دو دسته اند: یا برادر ایمانى تو محسوب مىشوند و یا مثل تو انسانند و هم كیش تو نیستند.[۱]
چرا مراجع تقلید در همه مسائل با شخص ولی فقیه، هماهنگ نیستند؟
شهر سوال ـ مرجع تقلید به کسی می گویند که متخصص در فقه و فروعات احکام است. یک مرجع تقلید ممکن است حتی در بعضی از مسائل اسلامی(مثل تاریخ) نیز تخصص نداشته باشد. و طبیعتا نباید از آن ها توقع موضع گیری صد در صد صحیح در همه مسائل داشت. همان گونه که از متخصص و جراح قلب توقع نمی رود که تشخیص های صحیحی درباره مشکلات دهان و دندان داشته باشد.
دین و تکنولوژی چه رابطه ای با یکدیگر دارند؟
شهر سوال ـ اگر فرهنگ را به معنی کوشش‌های انسان برای ارضاء نیازهای خود و غلبه بر طبیعت بدانیم آنگاه می‌توانیم آن را به دو قسمت فرهنگ مادی و فرهنگ غیر مادی یا معنوی تقسیم کنیم. فرهنگ مادی، شامل اشیاء قابل لمس است مثل مسکن، وسایل زندگی، وسایل و ابزار و دوات هواپیما، اتومبیل، ماشین آلات، در عناصر فرهنگ آنچه را که مادی نیست فرهنگ معنوی گویند هنر، زبان، ادبیات، فلسفه، سیاست، افکار و عقاید، نحوه فکر و استدلال قوانین و علوم در این زمینه جای می‌گیرند.
ضد ولایت فقیه کیست؟
شهر سوال ـ منظور از ضد ولایت فقیه کسانی که به آن اعتقاد دینی ندارند، نیست! بلکه کسانی که علیه نظام جمهوری اسلامی اقدام می کنند، می باشد. و روشن است که مردم یک جامعه باید به قوانین کشور احترام بگذارند و به آن پایبند باشند.
آیا می توان به ولایت فقیه اعتقاد داشت و مصداق آن را نپذیرفت؟
شهر سوال ـ قبل از هر چیز باید در متن سوال اصلاحی صورت بگیرد. شخص خاص یا مصداق ولی فقیه است و یا اینکه مصداق آن نمی باشد. اگر مصداق ولایت فقیه باشد، نپذیرفتن مصداق همان عدم اعتقاد به ولایت فقیه است.
چرا مساله ولایت فقیه، مثل مسائل دیگر دینی پذیرفته نمی شود؟
شهر سوال ـ همین مطلب در حدیثی از امام حسین (ع) بیان شده که بسیار مشهور نیز می باشد: «إِنَّ النَّاسَ عَبِیدُ الدُّنْیَا وَ الدِّینُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ یَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَایِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّیَّانُونَ؛[۱] راستى مردم همه دنیاپرستند و دین بر سر زبان آنها است و تا براى آنها وسیله زندگیست میچرخانندش و وقتى ببلا آزموده شدند دیندار كم است.»
با توجه به مشکلاتی که در حکومت سبب نارضایتی مردم می شود، بهتر نیست حکومت غیر دینی تشکیل بشود تا مردم از دین زده نشوند؟
شهر سوال ـ شاید هم این سخن نظیر عمل کسانی است که شهید مطهری این گونه توصیفشان می کند: «قرآن را هم به سبك محترمانه اى بوسید و گذاشت لب طاقچه. نگفت ما قرآن را قبول نداریم، گفت قرآن را قبول داریم، قرآن كتاب خداست، اما قرآن كه براى ما نیست، قرآن براى ائمه است. فقط ائمه مى توانند بفهمند كه قرآن چه مى گوید، ما كه حق نداریم در قرآن تعقل و تدبر كنیم.»[۱]
چگونه می توان میزان مقبولیت ولی فقیه را سنجید؟
شهر سوال ـ قبل از هر چیز باید دقت کرد که مشروعیت در مدل حکومتی شیعه، تنها به اذن الهی وابسته است. امیرالمومنین علی(ع) ولایت بر همه مردم دارند، اگر چه مردم به ایشان مراجعه نکنند و ایشان را حاکم ظاهری جامعه نکنند.
آیا ولایت فقیه همیشه حاکم جامعه است؟
شهر سوال ـ ولی فقیه همیشه در ظاهر حاکم جامعه نیست. ولی شئون ولایت فقیه، شئون حکومتی است. یعنی ممکن است ولی فقیه، بدون اینکه حاکم جامعه باشد (در ظاهر) موفق به انجام بعضی از وظایف حکومتی خود بشود.
