شهر سوال ـ
افعال الهی
اموری که در شب قدر مقدر می شوند،
با این حال، ممکن است قبل از رخ دادن اتفاقی، در تقدیر انسان، تغییراتی ایجاد شود و امر به گونه دیگری رقم بخورد. علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: «هیچ منافاتى ندارد كه در شب قدر مقدر بشود ولى در ظرف تحققش طورى دیگر محقق شود، چون كیفیت موجود شدن مقدر، امرى است، و دگرگونى در تقدیر، امرى دیگر است، هم چنان كه هیچ منافاتى ندارد كه حوادث در لوح محفوظ معین شده باشد، ولى مشیت الهى آن را تغییر دهد. »
معنای قضا و قدر و تعیین آن در شب قدر چیست؟
تفسير نخست مي گويد: سرنوشت هر كس از روز نخست، بدون اطلاع و حضور او، از طرف خداوند تعيين شده، بنابراين هر كس با سرنوشت معيّني از مادر متولد مي شود كه قابل دگرگوني نيست هر انساني نصيب و قسمتي دارد كه ناچار بايد به آن برسد. چه بخواهد و چه نخواهد و كوشش هاي او براي تغيير سرنوشت بيهوده است. بنابراين تفسير، بديهي است كه انسان موجودي مجبور و بي اختيار است.
تقدیر و سرنوشت انسان بدست کیست؟
شهر سوال ـ سرنوشت انسان توسط خداوند این گونه رقم خورده كه هر انسانی با اختیار و اراده خود، راه سعادت و خوشبختی یا شقاوت و بدبختی را انتخاب كند.
آیا ممکن است خداوند به جز دنیای ما، دنیای دیگری نیز خلق کرده باشد؟
پاسخ به این سوال مبتنی بر یکی ازمسایلی است که از قدیم الایام میان فلاسفه و متکلمین مورد اختلاف بوده وآن مساله حدوث و یا قدم عالم از جهت زمان است. بر این اساس نمی‌توان گفت خداوند پیش از آفریدن به چه کاری مشغول بود، زیرا آن نوع وجود در هیچ وقتی از اوقات از عشق و پرتو افکنی و تجلی خالی نبوده است.
