شهر سوال ـ ایشان فرموده اند: «همانا مأمور شدن مردم به گفتن أذان به علل و دلائل بسیارى است، از آن جمله اینكه:
فلسفه احکام
چرابرخلاف فطرت زنانه به مردان اجازه تعددزوجات داده شده است؟
شهر سوال ـ ما باید بین احساس ها و خواسته های متعارض گرفتار شویم تا امتحان ما معنا داشته باشد. و اتفاقا مساله غیرت زن بر شوهر، یکی از امتحان های سخت الهی نسبت به زنان است. و از بین بردن چنین احساسی در زنان، پاک کردن صورت مساله است و نظیر همان مثالی است که فردی برای در امان ماندن از گناه، به کوه ها پناه برد تا هیچ زمینه ای از گناه برایش وجود نداشته باشد.
چرا صبر نمی کنیم که فرزندمان خود بالغ شود و در صورتی که مایل بود، ختنه را انجام دهد؟
شهر سوال ـ باید توجه کرد که رشد و بلوغ عقلی امری است که در ابتدای زندگی برای افراد وجود ندارد و به تدریج حاصل می شود. و هیچ عاقلی نمی تواند قبول کند که امور فرزند معطل رها شود تا هر امری را خود انتخاب کند.
آیا ذبح حیوان برای غذا با فطرت انسان در تضاد نیست؟
شهر سوال ـ قطعا نگاه کردن به صحنه جان دادن حیوان، برای افراد عادی موجب تالم روحی است و کسانی که بر این کار مداومت دارند و به نوعی از دیدن این صحنه ها، دچار تالم روحی نمی شوند، در واقع مرتکب کاری هستند که از نظر اسلام ناپسند است. از همین رو یکی از شغل های مکروه، قصابی (به معنای کسی که ذبح می کند نه گوشت فروش) است.
چرا برای تشکر از خدا باید نوع خاصی از اعمال را انجام دهیم، و تشکر با یک کلمه و ... کافی نیست؟
شهر سوال ـ امیر المؤمنین على بن ابى طالب علیه السّلام فرمودند: خداوند عزّ و جلّ در فرشتگان عقل را بدون شهوت و در چهار پایان شهوت را بدون عقل و در فرزندان آدم هر دو را قرار داد، حال كسى كه عقلش بر شهوتش غالب گردد به یقین از فرشتگان بهتر بوده و آن كه شهوتش بر عقلش غالب شود حتما از چهار پایان بدتر مى باشد.
چرا در طلاق فقط مرد حق رجوع به همسر خود را دارد؟
شهر سوال ـ مكانیسم طبیعى ازدواج كه اسلام قوانین خود را بر آن اساس وضع كرده این است كه زن در منظومه خانوادگى محبوب و محترم باشد. بنابراین اگر به عللى زن از این مقام خود سقوط كرد و شعله محبت مرد نسبت به او خاموش و مرد نسبت به او بى علاقه شد، پایه و ركن اساس خانوادگى خراب شده؛ یعنى یك اجتماع طبیعى به حكم طبیعت از هم پاشیده است. اسلام به چنین وضعى با نظر تأسف مىنگرد، ولى پس از آن كه مىبیند اساس طبیعى این ازدواج متلاشى شده است نمىتواند از لحاظ قانونى آن را یك امر باقى و زنده فرض كند.»[۲]
چرا یک مرد مسلمان می تواند چهار زن به همسری بگیرد؟ چرا این حق برای زن نیست؟
شهر سوال ـ اگر چند همسری برای زنان جایز بود، بیشترین آسیب از این مساله به زنان وارد می شد، چرا که احساس غیرت مرد، نسبت به همسرش، سبب نوعی سرپرستی و حمایت از زن می شود و در جایی که چند همسری برای زنان جایز باشد، غیرتی در مرد باقی نخواهد ماند و در نتیجه سرپرستی و حمایت مرد، از زن منتفی خواهد شد. این مساله در مورد زنان فاحشه به خوبی قابل رویت است. زنانی که با مردان متعدد رابطه دارند، از حمایت هیچ کدام از آنها بهره مند نمی شوند و تنها به مثابه ابزاری در دست آنها قرار می گیرند که بعد از استفاده، به دور انداخته می شوند.
اگر حرمت شراب به دلیل ضرر داشتن آن است، چرا مجازات شراب خوردن، ضرر بسیار بیشتری دارد؟
شهر سوال ـ اصل اینکه ضرر شلاق های شراب خوار، برای او بیشتر از ضرر خود شراب خوردن است، می تواند به راحتی مورد انکار قرار گیرد. چون شرافت و عظمت انسان به عقل اوست. و ضرر شراب خوردن، به عقل انسان وارد می شود و او را از داشتن تمایز با حیوانات، ساقط می کند! در حالی که ضرر شلاق به جسم انسان وارد می شود. و از جهتی نیز می تواند او را به انسان بودن نزدیک تر کند! چون این مجازات او را از شرابخواری دور کرده، و سبب می شود شخص کمتر به عقل خود آسیب برساند. بنابراین اصل ادعای بیشتر بودن ضرر شلاق از ضرر خود شراب خواری، مورد تردید جدی قرار می گیرد.
چرا دیه زن بعد از یک سوم، به نصف می رسد؟ آیا این خلاف عقل نیست؟
شهر سوال ـ ابان بن تغلب مى گوید: به امام صادق(علیه السلام)گفتم: اگر مردى انگشت زنى را قطع كند، دیه آن چقدر است؟ فرمودند: ده شتر. گفتم: اگر دو انگشت را قطع كند، چطور؟ فرمودند: بیست شتر. گفتم: اگر سه انگشت را قطع نماید، چطور؟ فرمودند: سى شتر. گفتم: اگر چهار انگشت را قطع نماید چطور؟ فرمودند: بیست شتر. گفتم: سبحان الله! سه انگشت را قطع مى كند، سى شتر و چهار انگشت را قطع مى كند، بیست شتر؟! در عراق این سخن را مى شنیدیم، ولى از آن دورى مى جستیم و مى گفتیم حكمى شیطانى است. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: ساكت شو اى ابان! این حكم رسول خداست. دیه زن برابر با مرد است تا یك سوم و وقتى بدان پایه رسید، دیه اش نصف مى گردد. اى ابان، با من از روى قیاس سخن گفتى و هرگاه سنت بر پایه قیاس شكل گیرد، دین از میان مى رود.[۱]
آیا خدا در مکه است که باید به حج برویم؟
شهر سوال ـ انسان موجودی مرکب از جسم و روح است. و برنامه زندگی او نیز ابعاد مختلف جسمانی و معنوی دارد. مثلا در نماز، باید افعال فیزیکی خاصی به نام رکوع و سجده انجام داد و در عین حال باید مراقب جهت معنوی نماز نیز بود و حضور قلب را برای نماز ایجاد نمود. طبیعتا کسی که تنها به یک جهت بپردازد، از نتیجه این عمل محروم خواهد ماند. به همین خاطر نماز بی حضور قلب، و محدود در افعال فیزیکی ارزشی ندارد. از همین رو پیامبر مکرم اسلام (ص) می فرمایند: از نماز همان مقدارى كه حضور قلب داشته نصیب اوست.
