چرا در صلوات "آل محمد" را ذکر می کنیم در حالی که قرآن هرگز چنین چیزی نگفته است؟

اندک آشنایی با قرآن برای هر شخص منصف این مساله را قطعی و مسلم می کند که قرآن باید در کنار کلام مفسر آن قرار گیرد و اکتفا کردن به قرآن بدون تبیین ها و تفسیرهای آن، خلاف صریح قرآن است. قرآن رسول را مربی و معلم قرآن معرفی می کند که باید با استفاده از کلام او به فهم صحیح قرآن رسید:

«أَنْزَلْنا إِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ[نحل/۴۴] ما این ذكر [قرآن‏] را بر تو نازل كردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازی.»

در آیه فوق، رسول (ص) باید آنچه نازل شده است را تبیین کند. و مطابق آیه ذیل بین تلاوت آیات نازل شده و تعلیم آن تفاوت وجود دارد:

«رَبَّنا وَ ابْعَثْ فیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِكَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ[بقره/۱۲۹] پروردگارا! در میان آنها پیامبرى از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را كتاب و حكمت بیاموزد.»

بنابراین هرگز نمی توان شعار کفایت قرآن سر داد و به تعالیم صریح رسول (ص) پشت کرد. که این مصداق بارز کفر به آیات قرآنی است:

«أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَما جَزاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ إِلاَّ خِزْیٌ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذابِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ[بقره/۸۵] آیا به بعضى از دستورات كتاب آسمانى ایمان مى ‏آورید، و به بعضى كافر مى‏ شوید؟! براى كسى از شما كه این عمل (تبعیض در میان احكام و قوانین الهى) را انجام دهد، جز رسوایى در این جهان، چیزى نخواهد بود، و روز رستاخیز به شدیدترین عذابها گرفتار مى‏ شوند. و خداوند از آنچه انجام مى‏ دهید غافل نیست.»

بنابراین برای صلوات نیز باید به تفسیر رسول (ص) مراجعه کنیم که روایات متعددی از ایشان در این باب بیان شده است: کعب بن عجزة می گوید: در محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله نشسته بودم که مردی آمد از حضرت پرسید: ای رسول خدا! ما می دانیم چگونه به شما سلام کنیم؛ ولی [نمی داینم چگونه به شما صلوات بفرستیم. به ما بگویید که] صلوات بر شما چگونه است؟ حضرت فرمود اینگونه بگویید: «اللّهمّ صَلِّ على مُحمُدٍ و على آلِ مُحمّدٍ كَمَا صَلَّیتَ عَلى آلِ اِبراهیمَ ...[۱]

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «برای من درود مقطوع و بریده نفرستید، عرض شد مقصود چیست؟ فرمود: نگویید: اللهمّ صلّ علی محمّد، و سكوت كنید، بلكه لازم است بگویید: اللّهمّ صلّ علی محمّد و علی آل محمّد.»[۲]

البته غیر از سنت خود قرآن نیز گویاست که صلوات بر غیر رسول (ص) جایز است:

«هُوَ الَّذی یُصَلِّی عَلَیْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ[احزاب/۴۳] او همان است كه بر شما درود مى‏فرستد و فرشتگانش نیز»

«أُولئِكَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ[بقره/۱۵۷] اینها (کسانی که در مصیبت صبر می کنند)، همانها هستند كه الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده و آنها هستند هدایت‏ یافتگان»

همچنین مطابق آیه مباهله، حضرت علی (ع) نفس پیامبر (ص) خوانده شده است که این امر دلیلی واضح بر لزوم صلوات بر امیر المومنین (ع) است.

[۱]. صحیح بخاری ج۲ ص۱۵۹ و ج۳ ص۱۱۹ و ج۴ ص۷۲ و صحیح مسلم ج۱ ص۳۰۵.
[۲]. الصواعق المحرقه، ص ۱۴۶.