منظور از گناه کبیره چیست؟ آیا توبه از این گناهان ممکن است؟

گناه

گناه به معنی خلاف است و در اسلام هر كاری كه بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه كوچك باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می شود، بزرگ است. اما اینكه برخی گناهان كوچك و صغیره شمرده شده، نسبت به گناهان دیگری است كه كبیره دانسته شده اند. اما از این منظر كه گناه نافرمانی حق تعالی است، نمی توان هیچ گناهی را كوچك شمرد، چه این كه كوچك شمردن گناه، از گناهان كبیره است (كه در صورت عدم توبه) بخشیده نمی شود.[۱]
از پیامبر اكرم(ص) روایت شده كه: «به كوچكی گناه منگرید، بلكه به بزرگی كسی بنگرید كه نسبت به او گستاخی كرده اید».[۲]

علمای اسلام با استفاده از آیات و روایات، گناهان را در مقایسة با خود آن‌ها و آثار و نتایج آن، به دو دسته صغیره و كبیره تقسیم كرده اند. این كه ملاك و معیار در شناخت گناه صغیره از كبیره چیست، میان علما اختلاف نظر وجود دارد. امور زیر را به عنوان ملاك گناه كبیره ذكر كرده اند:
۱. هر گناهی كه در قرآن بر آن وعده عذاب داده شده است.
۲. هر گناهی كه در اسلام برای آن "حدّ" تعیین شده است، مثل شرابخواری، زنا و ... .
۳. هر گناهی كه بیانگر بی اعتنایی و بی حرمتی به دین و مقدّسات دینی است.
۴. هر گناهی كه از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهدید از آن نهی شده باشد.
۵. هر گناهی كه در قرآن یا سنّت پیامبر اكرم و ائمه اطهار(ع) به كبیره بودن آن تصریح شده است.
در روایات، شمار گناهان كبیره متفاوت ذكر شده است. در بعضی روایات هفت گناه و در برخی نوزده گناه.

همین طور علمای اسلام آن را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذكر كرده اند. از مجموعة روایات و كلمات بزرگان دین می توان فهمید آن چه ذكر شده، به عنوان نمونه‌ها و مصادیقی از گناهان كبیره است.
جهت آگاهی بیشتر به كتاب "گناه شناسی" اثر استاد محسن قرائتی كه توسط آقای محمد محمدی اشتهاردی تنظیم و نگارش یافته، یا كتاب كیفر گناه و آثار و عواقب خطرناك آن "تألیف سید هاشم رسولی محلاتی و كتاب گناهان كبیره" آیت الله دستغیب مراجعه شود.

امام خمینی گناهان زیر را به عنوان گناهان كبیره مطرح كرده است:
۱ـ نومیدی از رحمت خدا ۲ـ ایمنی از مكر الهی ۳ـ دروغ بستن به خدا و پیامبر ۴ـ قتل ۵ـ عاق پدر و مادر ۶ـ خوردن مال یتیم۷ـ نسبت زنا دادن ۸ـ فرار از جنگ و جهاد ۹ـ قطع رحم ۱۰ـ سحر و جادو ۱۱ـ زنا ۱۲ـ لواط ۳ـ سرقت ۱۴ـ قسم دروغ ۱۵ـ كتمان شهادت ۱۶ـ شهادت به ناحق دادن ۱۷ـ عهد شكستن ۱۸ـ بیش از ثلث وصیت كردن ۱۹ـ شراب نوشیدن ۲۰ـ ربا خوردن ۲۱ـ برای كار حرام مزد گرفتن ۲۱ـ قمار بازی ۲۲ـ خوردن گوشت مردار و خوك و خون و میته ۲۴ـ در وزن خیانت كردن ۲۵ـ هجرت به جایی كه انجام وظیفه دینی ممكن نیست ۲۶ـ كمك به ظالم ۲۷ـ اعتماد به ظالم ۲۸ـ حبس حقوق مردم ۲۹ـ دروغ ۳۰ـ تكبّر ۳۱ـ اسراف ۳۲ـ خیانت به امانت ۳۳ـ غیبت ۳۴ـ سخن چینی ۳۵ـ سرگرمی به لهو و لعب ۳۶ـ سبك شمردن حج ۳۷ـ ترك نماز ۳۸ـ ندادن زكات ۳۹ـ اصرار بر گناهان كوچك.[۳]

از آیاتی استفاده می شود همة گناهان صغیره و كبیره با توبه بخشیده می شود: مثلاً می فرماید:
«قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ؛[زمر/۵۳] بگو ای بندگان من كه بر خود اسراف ستم و ستم كرده اید، از رحمت خداوند نومید نشوید كه خدا همه گناهان را می آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است».
آیه با كلمه "جمیعاً" تصریح دارد بر این كه توبه عمومیت دارد و همة گناهان را شامل می شود.

در آیة دیگر آمده است:
«كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى‏ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ؛[انعام/۵۴] هر كس از پروردگارتان، رحمت را بر خود فرض كرده هر كس از شما كار بدى از روى نادانى كند، سپس توبه و اصلاح (و جبران) نماید، (مشمول رحمت خدا مى ‏شود چرا كه) او آمرزنده مهربان است.»
در این آیه هر گونه عمل سوء كه تمام گناهان را فرا می گیرد، قابل توبه و بازگشت ذكر شده است.

در آیه دیگر همة مؤمنان را مخاطب قرار داده و می فرماید:
«وَ تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكمُ‏ْ تُفْلِحُون؛[نور/۳۱] ای مؤمنان، همگی به سوی خدا باز گردید تا رستگار شوید». واژة "جمیعاً" دلیل بر این است كه هر گناهكاری دعوت به توبه شده است. اگر توبه دارای شمول و عموم نباشد، چنین دعوتی صحیح نیست.[۴] پس صغیره یا كبیره بودن گناه تأثیری در قبولی یا عدم پذیرش توبه ندارد. ملاك، احراز شرایط توبه یعنی پشیمانی از گناه و عزم بر ترك آن و تدارك و جبران حق الله و حق الناس می باشد.

[۱]. اصول كافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج ۳، ص ۳۹۴.
[۲]. بحار الانوار،ج۷۷، ص ۱۶۸.
[۳]. تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۲۷۴.
[۴]. مكارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج ۱، ص ۲۲۷.

دیدگاه‌ها

ممنون از سایت خوبتون واقعا مطالب عالی و جامع بود

تصویر شهر سوال

با سلام
از لطف شما ممنونیم

ایشاالله همه مارو خدا میبخشه فقط کافیه بهش ایمان داشته باشی بهش همه چیز حله
همه ممکنه گناه کنن . همه خطا میکنن
پس با توکل به خدا آبروت ریخته نمیشه .
امیدوار باش فقط کافیه بگی خدا من و ببخش از گذشتم پشیمونم خدا بهت قول میدم ک خدا توبه پذیر و دوس داره
التماس دعا

ممنون از سایت خوبتون

سلام
ایا کسی گناه کبیره انجام میداده وخبر نداشته گناه کبیره بعد اطلاع داشتن دیگه اون کار انجام نداده ایا خداوند اون مورد رحمت خودش قرار میده

با سلام و تشکر از ارتباطتان با شهر سوال!

هر گناهي قابل توبه است و خداوند خود فرموده است : «ان الله يغفر الذنوب جميعا؛ خداوند همه گناهان را مي آمرزد!
صد بار اگر توبه شكستي باز آی - اين درگه ما درگه ناميدي نيست.
حتی اگر گناه، مربوط به حقوق مردم باشد،باز هم، با جلب رضايت از ايشان، امكان بخشش خداوند؛ وجود دارد و نبايد هيچگاه از رحمت خداوندي نااميد شد. گناه نااميدي از خداوند، از نظر بزرگي ،از خود گناهي كه ما انجام مي دهيم بزرگتر است. در ميان گناهان، قتل يكي از بزرگترين گناهان است.
حتي در قتل عمد هم اگر انسان واقعا توبه كند و آنچه را كه لازم است تدارك كند،قابل بخشش است.
پس در هيچ حالتي نبايد از توبه و بخشش گناهان و رحمت الهي نااميد شد، چرا كه گناه نااميدي از خداوند حتي از قتل انسان نيز بزرگتر است.

*** به طور خلاصه:
خداوند در قرآن وعده بخشش همه گناهان را داده است. و برای این که ما مشمول این فضل الاهی بشویم این راه هایی دارد که یکی از آن راه ها توبه می باشد، توبه در حق الله جبران گذشته (قضا) و استغفار و در حق الناس علاوه بر استغفار دادن حق طرف مقابل و تحصیل بر رضایت او می باشد.

شهید دستغیب ره با استفاده از آیات و احادیث در این زمینه فرموده است: لوازم حسرت و ندامت بر گناه سعی در تدارک آن است یعنی اگر حق الله بود مانند ترک نماز و روزه، زکوة وحج قضای آن را بجای آود و اگر حق الناس بود اگر حق مالی است به صاحبش و اگر مرده به ورثه اش بدهد و اگر حق عرضی) آبروئی) است حلالیت بطلبد و اگر حق قصاص یا دیه بود خود را تسلیم او کند تا قصاص کند یا دیه بگیرد یا ببخشد.
[گناهان کبیره، ج ۲،ص ۴۳۴]

موفق باشید.

باسلام من گناه کبیره انجام دادم الان خیلی پشیمونم و عذاب وجدان دارم شب و روزخواب ندارم .نمیدونم ک چی شد گناه کردم.الان پشیمونم و توبه کردم.نمیدونم ک خدا منو مورد رحمت خودش قرار میده یان. ؟

با سلام و تشکر از ارتباطتان با شهر سوال!

یأس و نا امیدی از لطف و رحمت بی پایان و بی کرانه حق تعالی چرا؟ این سخن خداوند رحمان است که به پیامبر صلی الله و علیه وآله فرمود: قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ « از قول من به مردم بگو: ای بندگان من! ای کسانی که (با بدی ها و گناهان) بر خود ستم روا داشتید، از رحمت خداوند ناامید نشوید (و بدانید که در صورت توبه کردن) خدا همه گناهان را می آمرزد، چه این که او بسیار آمرزنده و مهربان است» (زمر (۳۹) آیه ۵۳)
بنابراین وقتی خود خداوند با ما سخن گفته و ما را آرام کرده است، تشویش و اضطراب جایی ندارد ... تنها نیاز است که اراده کنید.

خدای متعال هیچ وقت راه توبه را به روی بنده اش نمی بندد. ولی وقتی گناه روی گناه بیاید و انسان در توبه امروز و فردا کند، ممکن است که ماندگاری در گناه و معصیت موجب شود که هیچ وقت حس توبه و پشیمانی به او دست ندهد.
روی همین حساب به سرعت باید توبه کرد و توبه ی امروز را به فردا منتقل نکرد. البته در کنار توبه باید عوامل گناه را هم از زندگی و رفتار کنار گذاشته و خود را به نور عبادت خواند مزین کرد. چرا که گناه تاریکی فراوانی به همراه دارد و تنها راه برای نابود کردن این تاریکی، عبادت خداوند و ارتباط خالصانه با او است.
مسیری زیبا ، دلنشین و قطعاً بی خطری را برایتان آرزو می کنم.

موفق باشید.

منم همینکارو کردم و توبه کردم .و ایمانم قوی ترشد ،خودمم باورم نمیشه ازوقتی توبه و ترک گناه کردم و نمازمو سروق میخونم .وزندگیم ازاین رو ب اونرو شده خیر برکت ب زندگیم برگشت .

ینی با یه توبه گناه کبیره بخشیده میشه؟
کفاره واینجورچیزا نمیخاد؟؟
اگه تو به کردی و دوباره انجام دادی دوباره میشه توبه کرد؟؟
خواهشا جواب بدید

با سلام و تشکر از ارتباطتان با شهر سوال!

هر گناهي قابل توبه است و خداوند خود فرموده است : «ان الله يغفر الذنوب جميعا ; خداوند همه گناهان را مي آمرزد
صد بار اگر توبه شكستي باز آي - اين درگه ما درگه ناميدي نيست.
حتي اگر گناه، مربوط به حقوق مردم باشد،باز هم، با جلب رضايت از ايشان ،امكان بخشش خداوند؛وجود داردو نبايد هيچگاه از رحمت خداوندي نااميد شد. گناه نااميدي از خداوند، از نظر بزرگي ،از خود گناهي كه ما انجام مي دهيم بزرگتر است. در ميان گناهان، قتل يكي از بزرگترين گناهان است . حتي در قتل عمد هم اگر انسان واقعا توبه كند و آنچه را كه لازم است تدارك كند،قابل بخشش است.
پس در هيچ حالتي نبايد از توبه و بخشش گناهان و رحمت الهي نااميد شد، چرا كه گناه نااميدي از خداوند حتي از قتل انسان نيز بزرگتر است. اگر انسان هر روز گناه كند و توبه خود را بشكند و باز واقعا پشيمان شود و توبه نمايد، توبه او پذيرفتني است و نبايد از رحمت خداوند نااميد گردد.
اكنون سؤال اين است: آيا ممكن است بعد از بخشش ومغفرت الهي ، خداوند آبروي كسي را در بين خلايق ببرد؟!ويا گناهان او را فاش كرده واورا رسوا كند؟!
براي پاسخ به اين سؤال به آيات زير همراه با تفسير مختصر آن توجه كنيد:
سوره الفرقان: آيات ۶۸ تا ۷۱:
وَ الَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لا يَزْنُونَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ أَثاماً - يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً - إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً - وَ مَنْ تابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتاباً
آنها كسانى هستند كه معبود ديگرى را با خداوند نمى‏خوانند، و انسانى را كه خداوند خونش را حرام شمرده جز به حق به قتل نمى‏رسانند، و زنا نمى‏كنند، و هر كس چنين كند مجازاتش را خواهد ديد.
چنين كسى عذاب او در قيامت مضاعف مى‏گردد، و با خوارى هميشه در آن خواهد ماند.
مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند گناهان اين گروه را به حسنات تبديل مى‏كند. و خداوند آمرزنده و مهربان است. و كسى كه توبه كند و عمل صالح بجا آورد به سوى خدا بازگشت مى‏كند (و پاداش خود را از او مى‏گيرد).
از آنجا كه اين سه گناه( شرك،قتل ظالمانه و زنا)؛ نهايت اهميت را دارد، در آيه بعد روى آن تكيه كرده مى‏گويد: كسانى كه مرتكب اين امور شوند عذاب آنها در قيامت مضاعف مى‏گردد، و با خوارى، جاودانه در عذاب خواهد ماند (يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً).
ولي به اين دليل كه قرآن مجيد هيچگاه راه بازگشت را به روى مجرمان نمى‏بندد و گنهكاران را تشويق و دعوت به توبه مى‏كند، در آيه بعد چنين‏ مى‏گويد: مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند گناهانشان را مى‏بخشد و سيئات اعمال آنها را تبديل به حسنات مى‏كند، و خداوند آمرزنده و مهربان است (إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً).
همانگونه كه ديديم در آيه قبل، سه گناه، از بزرگترين گناهان ذكر شده است، ودر همين حال، خداوند در توبه را به روى اين گونه افراد،گشوده و اين دليل بر آن است كه، هر گنهكار پشيمانى مى‏تواند به سوى خدا بازگردد، مشروط به اينكه توبه‏اش حقيقى باشد، كه نشانه آن، عمل صالح جبران كننده است كه در آيه آمده، و گرنه مجرد استغفار به زبان، با پشيمانى زودگذر به قلب، هرگز دليل توبه نيست.
خلاصه اين كه نه فقط انسان توبه كننده عذاب نمي شود كه خداوند با تفضل خود اين دسته از گناهان را تبديل به حسنات مي كند.
اكنون اين پرسش، كه آيا همه مي فهمند كه ما گناه كرده ايم ؟ پاسخش روشن مي شود،كه آن گناهاني كه شخص ،موفق به توبه مقبول شده، هرگز فاش نخواهد شد، اما راجع به گناهاني كه موفق به توبه نشده؛ نمي توان حكم كرد كه آنها فاش مي شود وآبروي فرد در نزد خلايق ريخته مي شود، خصوصا در مورد شخص مؤمن گناهكار . به آيه وحديث ذيل ان توجه كنيد:
در آيه (۷ عنكبوت) مى‏خوانيم وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ: كسانى كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند گناهان آنان را مى‏پوشانيم.
و به اين ترتيب اثر خنثى كننده گناه را در طاعات و اعمال نيك تثبيت مى‏كند.
در تفسير آيه مورد بحث حديث جالبى از على عليه السلام به اين مضمون نقل شده است كه:
روزى آن حضرت رو به سوى مردم كرد و فرمود: به نظر شما اميدبخش‏ترين ، آيه‏قرآن كدام آيه است؟ بعضى گفتند آيه:
إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ (خداوند هرگز شرك را نمى‏بخشد و پائين‏تر از آن را براى هر كس كه بخواهد مى‏بخشد).
امام فرمود: خوب است، ولى آنچه من مى‏خواهم نيست،
بعضى گفتند آيه: و من يعمل سوء أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً
(هر كس عمل زشتى انجام دهد يا بر خويشتن ستم كند و سپس از خدا آمرزش بخواهد خدا را غفور و رحيم خواهد يافت) امام فرمود: خوبست ولى آنچه را مى‏خواهم نيست.
بعضى ديگر گفتند آيه: قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ (اى بندگان من كه اسراف بر خويشتن كرده‏ايد از رحمت خدا مايوس نشويد) فرمود خوبست اما آنچه مى‏خواهم نيست!
بعضى ديگر گفتند: آيه و الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ (پرهيزكاران كسانى هستند كه هنگامى كه كار زشتى انجام مى‏دهند يا به خود ستم مى‏كنند به ياد خدا مى‏افتند، از گناهان خويش آمرزش مى‏طلبند و چه كسى است جز خدا كه گناهان را بيامرزد) باز امام فرمود خوبست ولى آنچه مى‏خواهم نيست.
در اين هنگام مردم از هر طرف به سوى امام متوجه شدند و همهمه كردند فرمود: چه خبر است اى مسلمانان؟ عرض كردند: به خدا سوگند ما آيه ديگرى در اين زمينه سراغ نداريم.
اامام فرمود: از حبيب خودم رسول خدا شنيدم كه فرمود: اميد بخشترين آيه قرآن اين آيه است: و اقم الصلاة طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى‏ لِلذَّاكِرِينَ
(البته در حديث ديگرى آمده است كه اميد بخشترين آيه قرآن: آيه إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ مى‏باشد.
اما با توجه به اينكه هر يك از اين آيات به زاويه‏اى از اين بحث نظر دارد و يك بعد از ابعاد آن را بيان مى‏كند، تضادى با هم ندارد:
در واقع آيه مورد بحث از كسانى سخن مى‏گويد كه نمازهاى خود را به خوبى انجام مى‏دهند، نمازى با روح و با حضور قلب كه آثار گناهان ديگر را از دل و جانشان مى‏شويد.
ااما آيه ديگر از كسانى سخن مى‏گويد كه داراى چنين نمازى نيستند و تنها از در توبه وارد مى‏شوند پس اين آيه براى اين گروه و آن آيه براى آن گروه اميدبخش‏ترين آيه است.
چه اميدى از اين بيشتر كه انسان بداند هر گاه پاى او بلغزد و يا هوى و هوس بر او چيره شود (بدون اينكه اصرار بر گناه داشته باشد پايش به گناه كشيده شود) هنگامى كه وقت نماز فرا رسيد، وضو گرفت و در پيشگاه معبود به راز و نياز برخاست احساس شرمسارى كه از لوازم توجه به خدا است نسبت به اعمال گذشته به او دست داد گناه او بخشوده مى‏شود و ظلمت و تاريكيش از قلب او بر مى ‏خيزد.)

موفق باشید.

نظرات