حجاب از چه زمانی آغاز شده است؟

حجاب

اطلاع تاریخى ما آنگاه كامل است كه‏ بتوانیم درباره همه مللى كه قبل از اسلام بوده ‏اند اظهار نظر كنیم. قدر مسلم این است‏ كه قبل از اسلام در میان بعضى ملل حجاب وجود داشته است. از جمله در ایران باستان و در میان قوم یهود و در هند حجاب وجود داشته و از آنچه در قانون اسلام آمده سخت‏ تر نیز بوده ‏است، اما در بعضی مناطق نیز حجاب وجود نداشته است مثل جامعه جاهلی اعراب که حجاب نداشته اند و به وسیله اسلام در عرب پیداشده است.
ویل دورانت در صفحه ۳۰ جلد ۱۲ تاریخ تمدن (ترجمه فارسى) راجع به قوم ‏یهود و قانون تلمود مى ‏نویسد: «اگر زنى به نقض قانون یهود مى ‏پرداخت چنانكه مثلا بى ‏آنكه چیزى بر سر داشت ‏به میان مردم مى ‏رفت و یا در شارع عام نخ مى ‏رشت ‏یا با هر سنخى از مردان درد دل‏ مى ‏كرد یا صدایش آنقدر بلند بود كه چون در خانه ‏اش تكلم مى ‏نمود همسایگانش‏ مى‏ توانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت مرد حق داشت‏ بدون پرداخت‏ مهریه او را طلاق دهد.»
بنابراین حجابى كه در قوم یهود معمول بوده است از حجاب اسلامى بسى سخت‏تر و مشكلتر بوده است.

در جلد اول تاریخ تمدن صفحه ۵۵۲ راجع به ایرانیان قدیم مى ‏گوید:« پس از داریوش مقام زن مخصوصا در طبقه ثروتمندان تنزل پیدا كرد. زنان فقیر چون براى كار كردن ناچار از آمد و شد در میان مردم بودند آزادى خود را حفظ كردند ولى در مورد زنان دیگر گوشه نشینى زمان حیض كه برایشان واجب بود رفته رفته امتداد پیدا كرد و سراسر زندگى اجتماعى ‏شان را فرا گرفت، ... زنان طبقات بالاى اجتماع‏ جرات آن را نداشتند كه جز در تخت روان روپوش‏دار از خانه بیرون بیایند ... زنان شوهردار حق ‏نداشتند هیچ مردى را ولو پدر یا برادرشان باشد ببینند. در نقشه ایى كه از ایران‏ باستان بر جاى مانده هیچ صورت زن دیده نمى‏ شود و نامى از ایشان به نظر نمى ‏رسد...»
چنانكه ملاحظه مى ‏فرمایید حجاب سخت و شدیدى در ایران باستان حكم فرما بوده، حتى پدران و برادران نسبت‏ به زن شوهردار نامحرم شمرده مى‏ شده ‏اند.

در اسلام نیز با دستور صریح قرآن، حجاب برقرار شد: عایشه همواره زنان انصار را اینچنین ستایش مى ‏كرد:  «مرحبا به زنان انصار. همینكه آیات سوره نور نازل شد یك نفر از آنان دیده نشد كه مانند سابق بیرون بیابد. سر خود را با روسریهاى مشكى مى‏ پوشیدند. گویى كلاغ روى سرشان نشسته است.»[۱]

به هر حال گسترش حجاب قبل از اسلام به گونه ای بوده است که عده ای با شناخت اندک از اسلام و عدم توجه به دستور صریح حجاب در قرآن، حتی حجاب مسلمانان را تحت تاثیر ایرانیان و رومیان دانسته اند:

«كنت گوبینو» در كتاب سه سال در ایران نیز معتقد است كه حجاب شدید دوره ساسانى، در دوره اسلام در میان ایرانیان باقى ماند. او معتقد است كه آنچه در ایران ساسانى بوده است تنها پوشیدگى زن نبوده است بلكه مخفى نگه داشتن زن بوده است. مدعى است كه خودسرى موبدان و شاهزادگان آن دوره به قدرى بود كه اگر كسى زن خوشگلى در خانه داشت نمى‏ گذاشت كسى از وجودش آگاه گردد و حتى الامكان او را پنهان مى‏ كرد زیرا اگر معلوم مى ‏شد كه چنین خانم خوشگلى در خانه‏ اش هست دیگر مالك او و احیاناً مالك جان خودش هم نبود.
به هر حال آنچه مسلّم است این است كه قبل از اسلام حجاب در جهان وجود داشته است و اسلام مبتكر آن نیست، اما اینكه حدود حجاب اسلامى با حجابى كه در ملل باستانى بود یكى است یا نه، و دیگر اینكه علت و فلسفه‏اى كه از نظر اسلام حجاب را لازم مى‏ سازد همان علت و فلسفه است كه در جاهاى دیگر جهان منشأ پدید آمدن حجاب شده است یا نه، محتاج بحث  است.

* برگرفته از مجموعه ‏آثار استاد شهیدمطهرى، ج‏۱۹، ص۳۸۶.

[۱]. تفسیر کشاف ذیل آیه ۳۱ نور.

دیدگاه‌ها

ولی من خوندم که قیل از اسلام حجاب وجود نداشته

تصویر شهر سوال

سلام
بله در این متن نیز اشاره شده است. در بعضی مناطق مثل جامعه جاهلی عرب وجود نداشته است. و آنچه شما مطالعه کرده اید، احتمالا درباره منطقه خاصی بوده است. اما در منطق دیگری وجود داشته است. و بحث ما نیز از قدمت حجاب به طور کلی است.

نظرات