چرا سادات در دین مقامشان از دیگران بالاتر است؟

علت برتری سادات بر غیر سادات را می‌توان در برخی زمینه‌ها مورد بررسی قرار داد:

۱. در زمینه برتری مالی‌:

با توجه به نكات ذیل‌، اختصاص نیمی از سهم خمس به بنی هاشم‌، با روح عدالت اجتماعی اسلام‌، هیچ گونه منافاتی ندارد:

اولاً: سهمی كه در خمس برای سادات معین شده فقط به نیازمندان آن‌ها اختصاص می‌یابد، آن هم به اندازة نیاز یك سال آن‌ها، بنابراین تنها از كار افتادگان‌، بیماران‌، كودكان یتیم و یا افراد دیگری كه به علّتی مشكل مادی از نظر هزینه زندگی پیدا كرده‌اند، حق استفاده از آن را دارند.
ثانیاً: مستمندان و نیازمندان سادات‌، حق ندارند، چیزی از زكات مصرف نمایند.
ثالثاً: اگر سهم سادات‌، از نیازمندی سادات موجود بیشتر باشد، باید آن را به بیت المال ریخت و در مصارف دیگر مصرف نمود. حال با توجه به نكات فوق‌، روشن است كه در حقیقت هیچ گونه تفاوت و امتیازی از نظر مادّی بین سادات و غیر سادات گذارده نشده است‌، زیرا نیازمندان غیر سادات می‌توانند مخارج سال خود را از محل زكات بگیرند، ولی از خمس محرومند، و نیازمندان سادات نیز تنها می‌توانند از محل خمس استفاده كنند، اما حق استفاده از زكات را ندارند، زیرا محروم بودن سادات از دست یابی به اموال عمومی (زكات‌) در حقیقت برای دور نگهداشتن خویشاوندان پیامبر(ص) از این سهم است‌، تا بهانه‌ای به دست مخالفان نیفتد كه پیامبر(ص) خویشان خود را بر اموال عمومی مسلط كرده است‌، از طرف دیگر، خداوند متعال می‌خواهد، سادات به خاطر نزدیكی كه به پیامبر(ص) دارند، منزه و محترم باشند و به (زكات‌) اموال مردم محتاج نباشند، لذا خمس را تا حدی كه رفع نیازشان بكند، برای آنان قرار داد تا به ذلت و خواری نیفتند، بدیهی است‌، این احترام معنوی كه خداوند نسبت به سادات مقرر فرموده است‌، یك نوع احترام نسبت به شخص پیامبر(ص) و احترام به زحمات بی‌پایان او در راه هدایت مردم است‌، به دیگر سخن باید پذیرفت كه اهل بیت و سادات‌، محترم و مكرمند، لكن نه به عنوان یك قوم یا نژاد، بلكه به اعتبار اینكه ذریة پیامبر(ص) هستند، تجلیل از آن‌ها، تجلیل از پیامبر(ص) و تكریم از ارزش ها، توحید، عدالت و... است‌.[۱]

قرآن كریم‌، در این‌باره می‌فرماید: « قُلْ لَّا  أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبَى[شوری/۲۳] بگو من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌كنم‌، جز دوست داشتن نزدیكانم‌.» از روایات متعدد، استفاده می‌شود، منظور از محبت به نزدیكان‌، محبت علی و فاطمه و فرزندان آن دو، می‌باشد.
آثار این محبت نیز، احترام و قیام به ادأ حقوق آنان می‌باشد.

۲. در امور و مناصب اجتماعی‌:

 هر چند اهل‌بیت پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) در مورد منصب امامت از همه برتری دارند، زیرا یك منصب الهی و خدادادی است كه تمام شئون والا و فضایل را در بردارد و جز بر امامان معصوم بر فرد دیگری تعلق نمی‌گیرد، برای رسیدن به این مقام و منصب‌، صلاحیت و قابلیت ذاتی لازم است‌، كسی كه می‌خواهد به مقام امامت نایل گردد، باید دارای كمالات نفسانی و شرایط مخصوص باشد، از عهدة امتحانات الهی برآید، بر نفس خویش كاملاً مسلط باشد، مرتكب گناه نگردد، در مورد معاصی صبر داشته باشد و خودداری كند و در مورد انجام واجبات بردبار باشد و آن‌ها را به جای آورد.

ولی در مورد مناصب دیگر اجتماعی‌، فرقی بین سادات و غیر سادات نیست‌، هركس متعهد و متخصص به حرفه یا رشته‌ای باشد. او از دیگران به آن منصب لایق‌تر است‌.

 ۳. در فضایل و پاداش اخروی‌:

اهل‌بیت‌-علیهم السلام-، به جهت سطح بالای معرفت علم و تقوا و قابلیت‌ها و شایستگی‌ها و لیاقت‌های فردی انتساب به پیامبراكرم‌(ص)، از جهت فضیلت و پاداش اخروی بر دیگران ارجحیت دارند، امّا غیر از معصومین‌(ع) دیگران‌، چه سادات و چه غیر سادات‌، در كسب فضایل و ثواب اخروی از یك درجه برخوردار هستند، حتی منتسب بودن به اهل‌بیت‌، دلیل بر فضیلت و برتری آنان نیست‌، بلكه معیار، تقوا و ایمان آن‌ها است‌، البته انتساب به این خاندان‌، پاداش و كیفرشان را دوچندان می‌كند، زیرا مسئولیت آنان در حفظ حرمت و پاسداری از حریم این خاندان سنگین‌تر است‌، قرآن كریم دربارة زنان پیامبر(ص)می‌فرماید:« يَا نِسَآءَ النَّبِىِ‏ّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَآءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِى فِى قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفاً[احزاب/۳۲] ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید؛ پس به گونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!»

آیة فوق بر برابر نبودن زنان پیامبر(ص) بر سایر زنان‌، اشاره دارد، واجب است بر آنان كه در امتثال تكالیف الهی‌، كوشش و رعایت بیشتری داشته باشند و بیشتر از زنان دیگر در دین خدا احتیاط به خرج دهند.[۲]

 

پی نوشتها:

[۱]. ر.ك‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مكارم شیرازی و دیگران‌، ج ۷، ص ۱۸۲; ج ۲۰، ص ۴۰۲، دارالكتب الاسلامیة / تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی‌، ج ۹، ص ۱۵۷; ج ۱۶، ص ۴۸۱، نشر بنیاد علمی و فكری علامه طباطبایی / پرسشها و پاسخهای مذهبی‌، آیت اللّه مكارم شیرازی و جعفر سبحانی‌، ص ۱۶۸ ـ ۱۷۲، انتشارات نسل جوان‌.
[۲]. ر.ك‌: بررسی مسائل كلی امامت‌، ابراهیم امینی‌، ص ۵۵، مركز انتشارات دفتر تبلیغات اسلام / پیام قرآن‌، آیت‌...مكارم شیرازی و دیگران‌، ج ۷، ص ۱۹۴، ج ۹، ص ۲۷، دارالكتب الاسلامیة‌.