نسبت قرآن با اهل بیت(ع) چگونه است؟

قرآن كریم و عترت طاهره دو یادگار گرانبهاى رسول خاتم(ص) است، كه انفكاك ناپذیرى این دو كراراً در بیانات آن حضرت مورد تأكید قرار گرفته است:
«إنّى تارك فیكم الثّقلین كتاب الله و عترتى أهل بیتى فإنّهما لن یفترقا حتى یردا علىّ الحوض؛[۱] در میان شما دو چیز گرانبهائى خواهم گذاشت كه اگر از آنها دست بر ندارید گمراه‏ نخواهید شد. یكى از آن دو كتاب خداوند است و دوم عترت و اهل بیت من میباشند این دو از هم جدا نمیشوند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند،»
این دو گوهر گرانسنگ معادل و مساوى یكدیگرند و در هیچ مرحله ‏اى از یكدیگر جدا نمى ‏شوند، نه تمسّك به قرآنِ تنها و دل خوش داشتن به شعار «حسبنا كتاب الله» مایه نجات است و نه تولّى ائمه طاهرین(ع) و امیدوارى به شفاعت آنان بدون تمسك به قرآن راهگشاست. امام، قرآن ناطق است و قرآن، امام صامت در خصوصیات و ویژگى‏ها نیز مانند یكدیگرند.

خداى سبحان در وصف كتاب خویش مى‏ فرماید:
« لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‏ جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ؛[حشر/ ۲۱] اگر این قرآن را بر كوهى نازل مى ‏كردیم، مى‏ دیدى كه در برابر آن خاشع مى‏ شود و از خوف خدا مى ‏شكافد!»
 امیرالمؤمنین على (ع) نیز در وصف خویش مى ‏فرماید: «لو أَحَبَّني جَبَل لتهافت؛[۲] اگر كوهى متحمل دوستى من می‏شد، درهم مى‏ ریخت.»
هر یك از این دو ریسمانِ آویخته الهى كه یك طرف آن به دست خداست و طرف دیگر آن به دست مردم. این ها  عهده ‏دار تعلیم، تربیت و تزكیه همه انسانها هستند و براى همه افراد بشر برنامه هدایتى دارند. آیات قرآن كریم، كه خود را هدایتگر براى مردم مى‏ داند «هدى للنّاس»[بقره/۱۸۵] طورى تنظیم شده است كه هر كس مى ‏تواند به مقدار سطح فكر خود از خرمن معارف و مآثر آن خوشه ‏اى برگیرد.

هم براى عارفان، حكیمان، متكلمان و سایر اندیشوران برنامه هدایتى دارد، هم براى توده مردم و اعراب بیابانگرد چادرنشینى كه جز چند رأس شتر و گوسفند و اشیاى ساده دیگر چیزى نمى‏ شناسند. عمیق‏ترین مسایل اعتقادى، هم به زبان علمى ارائه شد تا عقده فكرى دانش پیشگان را بگشاید و هم به شكل ساده و در زبان مَثَل تبیین شد تا محرومان از دانش و بینش گسترده را منفعت بخشد. هر چند آیاتى در قرآن وجود دارد كه جز خواص، آن را نمى‏فهمند، لیكن مطلبى وجود ندارد كه كسى آن را نفهمد.
همان طور كه قرآن كریم براى اقشار مختلف جامعه برنامه دارد، روایات و سنّت عترت طاهره(ع) نیز این گونه است احادیث ائمه اطهار(ع) با آن كه صعب و مستصعب است و فهمیدن بعضى از آنها اختصاص به قشر خاصى دارد و هر كسى توان فهمیدن و درك كردن آن معارف عمیق را ندارد، در عین حال «مطلب غیر قابل فهم» در آنها وجود ندارد و مطالب و معارف هدایتى آن اختصاص به قشر خاصى ندارد.

(آیة الله جوادى آملى، حماسه و عرفان - به نقل از تبیان)
[۱]. بحار ۲۳/ ۱۳۳.
[۲]. نهج‎البلاغه، حكمت ۱۱۱ و ۱۱۲.