آیا ممکن است توبه کنیم ولی خداوند گناهان ما را نبخشد؟

توبه

سلام. من توبه کردم و قول دادم گناه نکنم و نمازام رو سر وقت بخونم و میخونم. نماز شبم شروع کردم. خیلی دعا میکنم خدا حاجتمو بده، اما نمیده. کم کم دارم ایمانو از دست میدم. اگه نمیخواست ببخشه چرا گفت توبه بکنید؟ من واقعا موندم چیکار کنم! نماز میخونم احساسی ندارم میگم وقتی صداتو نمیشنوه چرا خودتو خسته میکنی؟! فکرای بد میاد تو ذهنم... نمیدونم چیکار کنم... شیطون وسوسم میکنه و به عدالت خدا شک کردم... کمک کنید

سلام بر شما
پشيماني شما از گناهان گذشته به معناي توبه است. همانطور که امام باقر عليه السلام فرمود: «كَفَى‏ بِالنَّدَمِ‏ تَوْبَة؛ در تحقق توبه پشيماني از خطا و گناه کفايت مي کند.»[۱]
از آنجايي که خداوند متعال، کسي است، که هميشه توبه بندگان خويش را مي پذيرد، «وَ هُوَ الَّذي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَعْفُوا عَنِ السَّيِّئاتِ وَ يَعْلَمُ ما تَفْعَلُون؛ او كسى است كه توبه را از بندگانش مى‏ پذيرد و بدي ها را مى‏ بخشد، و آنچه را انجام مى‏ دهيد مى‏ داند.»[۲]؛ پس مطمئن باشيد او توبه شما را پذيرفته است.

پذيرفته شدن توبه ما به اين معنا نيست که ما دِين خود را اداء کرده ايم بلکه از اين جهت مطمئن به بخشش گناهان خود هستيم که خداوند متعال بر اساس بزرگ منشي و رحمت بي کران خود با گنهکاران و روسياهاني مانند ما رفتار مي کند. «إِلَهِي إِنْ كُنْتُ غَيْرَ مُسْتَأْهِلٍ لِرَحْمَتِكَ فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَيَّ بِفَضْلِ سَعَتِكَ؛ خداي من، هرچند لياقت رحمت تو را ندارم اما تو اهل آن هستي که جود و بخششت شامل حال من نيز بشود چرا که فضيل و بخشش تو آنقدر وسيع است که شامل حال کسي مانند من نيز مي شود.»[۳]

مهمترين نشانه پذيرفته شدن توبه اين آيه شريفه است: «تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ؛ خدا رحمتش را شامل حال آنها نمود، (و به آنان توفيق داد) تا توبه كنند خداوند بسيار توبه‏پذير و مهربان است!»[۴]؛ چه کسي به شما توفيق توبه را داده؟ چه کسي شما را متوجه خطا و اشتباه تان کرده؟ و چه کسي اين تنفر از گناه گذشته را در دل شما قرار داده؟ خداوند متعال است که ابتدا نظر لطفش را شامل حال شما کرده و با عنايت ويژه او است، که شما متوجه گناه و اشتباه خود شده ايد.

خداوند متعال هميشه، همه بندگانش را دوست داشته و دارد؛ و هيچ زمان دست از محبت به آنان بر نخواهد داشت؛ «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحيمٌ؛ خداوند نسبت به مردم رحيم و مهربان است!»[۵] متأسفانه اين ما هستيم که بعضا با گناهان خود، دست و روي خود را از محبت و رحمتش برمي گردانيم، و خود را از بي نهايت اميد و زندگي، محروم مي کنيم.

زماني که هر انساني، مرتکب هر گناهي، به هر بزرگي شود؛ خداي متعال دوست دارد آن انسان، هيچ وقت از عفو و بخشش او نااميد نشود. زيرا اين نااميدي، يک وسوسه شيطاني است، تا دوباره زمينه تکرار آن گناه و گناهان ديگر را فراهم کند. از همين باب خداي متعال فرمود: «بگو: «اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ‏ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مى‏آمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.»[۶]؛ پس جاي هيچ نا اميدي وجود ندارد.

اما در مورد استجابت دعا، در اینکه برخی گناهان عامل عدم استجابت دعا هستند، شکی نیست. اما عوامل دیگری هم در استجابت دعا موثر هستند که باید به همه آنها توجه بفرمایید.

از شرايط تحقق دعا، اميد داشتن و خوش‏بين بودن به استجابت است.
ايمان به رحمت بی منتهاى الهى و يقين به آن كه در صورت تحقق شرايط "ادعونى"، لوازم استجابت و تحقق "استجب لكم" فراهم میشود. یعنی اگر فرد يا جامعه تمام تلاشهاى عادى خود را كرده ولى با تلاشش به جايى نرسد، نه تنها نبايد دچار يأس و نااميدى بشود، بلكه بايد بداند و ايمان داشته باشد كه دستگاه الهى از حوزه تلاش او بسیار وسيع‏تر است و چه بسا راه‏هاى تلاش نشناخته‏ اى وجود داشته باشد كه در آينده به رويش باز شود و مسيرى تازه و نو براى تلاش و كوشش پيش پايش بگذارد.

اضطرار و درماندگى هم از ديگر لوازم تأثیر دعاست. دعا كننده بايد حقيقتاً "خدا" را و نه فرد يا موثر ديگرى را بخواند. قرآن كريم مى فرمايد: أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ؛ چه كسى است كه اجابت میکند فرد درمانده را هرگاه او را بخواند.[۷]
"اذا دعاه‏" يعنى هرگاه "خدا" را بخواند. نه اينكه ظاهراً خدا را بخواند، ولى باطناً دل به اسباب ظاهرى و عوامل ديگر داشته باشد.
مسئلت از خداوند يعنى توجه كامل به خدا و ايمان به علم و قدرت مطلقه او كه اختيار همه چيز و همه كس را در دست دارد. گويى خداوند میفرمايد، اگر واقعاً مرا و تنها مرا، بدون تكيه بر ديگرى دعوت كرديد، من اجابت میکنم.

پس هر فردى كه توفيق دعا پيدا كند، دعايش حتما مستجاب خواهد شد. اما به چند روش:

در كتاب عدة الداعى از رسول خدا (ص) روايت آورده كه فرمود: در حوائج خود به درگاه خدا فزع كنيد، و در ناملايمات خود به او پناهنده شويد، و به درگاهش تضرع نموده او را بخوانيد، كه دعا مغز عبادت است، و هيچ مؤمنی نيست كه خدا را بخواند مگر آنكه دعايش را مستجاب میکند آنهم يا به فوريت، كه در نتيجه ثمره‏ اش در دنيا عايد او میشود، و يا با مدت كه در نتيجه ثمره ‏اش در آخرت عايدش میشود، و يا حداقل ثمره آن را به مقدار دعايش كفاره گناهانش قرار میدهد، البته همه اينها در صورتى است كه از خدا گناه نخواهد.[۸]
موفق باشید.
/۲۶۲/

پی نوشت:
۱- كلينى، محمد بن يعقوب‏،  الكافي،ج‏۲ ، ص ۴۲۶
۲- شوري(۴۲)، ۲۵۲
۳- ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، ج‏۲، ص۶۸۶
۴- سوره توبه(۹)، ۱۱۸
۵- حج(۲۲)، ۶۵
۶- زمر(۳۹)، ۵۳
۷- سوره نمل، آیه ۶۲
۸- عدة الداعى ص ۲۵ و بحار ج ۹۳ ص ۳۰۲

نظرات