دیدگاه اهل بیت در مواجه با اماکن تاریخی چیست؟آیا قول معتبر یا سند قوی در باب تخریب اماکن تاریخی توسط اهل بیت وجود دارد؟

هیچ مطلبی هرچند ضعیف در رابطه با تخریب اماکن تاریخی توسط ائمه معصومین(علیهم السلام) ندیده ایم.علاوه بر این خرابی آثار تاریخی معمولاً در جنگ ها و فتوحات اتفاق می افتد و ائمه(علیهم السلام) چنین جنگهایی نداشتند.

حال با توجه به چند نکته پاسخ این سوال روشن می شود:

نکته اول: دین اسلام در مورد مطالعه آثار دیگران و علم آموزی تاکید زیادی دارد. در متون دینی بارها بر این موضوع تاکید شده است که علم بیاموزید ولو از چین باشد. فراز «اطلبوا العلم ولو بالصین»(۱) آویزه گوش مسلمانان بوده است. شاهد این مسئله نیز اهتمام عجیب مسلمانان به آموختن علوم مختلف از طریق ترجمه کتابها و آثار دیگر ممالک از جمله در مباحث فلسفی، طب، ریاضیات و ... در همان قرون ابتدایی اسلام بوده است.

نکته دوم: در دین اسلام، بر مسافرت و دیدن آثار پیشینیان تاکید زیادی دارد. قرآن کریم بارها به مسلمانان گوشزد کرده است که آیا نمی بینید که بر اقوام گذشته چه آمده است؟ آیه شریفه«قُلْ‏سيرُوافِي‏الْ أَرْضفَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِنْ قَبْلُ كانَ أَكْثَرُهُمْ مُشْرِكينَ »(۲) شاهد گویای این ادعاست.

نکته سوم:آثار باستانی که در کشورها وجود دارد، شامل بناهای تاریخی، مجسمه های سنگی و گلی و .. .است. امروزه تقریبا هیچ یک از مجسمه های تاریخی به عنوان بت مورد پرستش قرار نمیگیرد. اسلام نیز هیچ گاه اجازه تخریب آثار باستانی یک منطقه را به هیچ کسی نداده است. مواردی از تخریب بتها که در تاریخ وجود دارد مربوط به حضرت ابراهیم و جریان تخریب بتهای خانه کعبه است. در این موارد، پرستش آن بتها امری عمومی و واضح شده بود.

نکته چهارم: عملکرد برخی افراد را نباید به حساب اسلام و اموزه های آن گذاشت. معیار و ملاک در صحت عمل یک فرد، مطابقت آن با آموزه های برآمده و گرفته شده از دین است نه بزرگی و شهرت یک فرد. اینکه امروزه گروهی افراطی به نام داعش کارهایی را به اسم اسلام انجام میدهد، قبلا طالبان در افغانستان و قبلتر وهابیون در عربستان انجام داده اند. این افراد نه تنها مجسمه ها را تخریب کرده اند بلکه بناهای تاریخی ای را تخریب کردند که هیچ شائبه بت پرستی ولو برای افراد اندک هم در مورد آنها وجود نداشت.

با توجه به این نکات، دیدگاه اسلام مشخص است. از دیدگاه اسلامی، وجود بناهای تاریخی و باستانی نه تنها اشکالی ندارد، بلکه با توجه به جنبه های فرهنگی، عبرت آموزی از پیشنیان(که مورد تاکید اسلام نیز هست)، نشان دادن پیشینیه کشورها و اقوام مختلف فواید زیادی بر آن مترتب است. علاوه بر اینکه هیچ دلیل خاصی بر تخریب این بناها نداریم و از آنجا که این بناها به عنوان بیت المال و اموال عمومی به شمار میرود کسی حق تخریب آنها را ندارد و تخریب آنها موجب ضمان میشود.

پی نوشتها:
۱. مصباح الشریعه، ص۱۳(ن. ا. جامع الاحادیث)
۲. سوره روم، آیه۴۲.
 

کلمات کلیدی: 

نظرات