آیا در یک سرزمین می تواند چند ولی فقیه وجود داشته باشد؟

وجود چند ولی فقیه در یک سرزمین مساله ای ممکن است. همانگونه که رهبری یک ولی فقیه برای تمام جهان نیز ممکن است. و رمز مساله در شرایط مختلف است که هر کدام اقتضای خاصی دارد.

اگر در یک سرزمین، بخش های آن از یکدیگر جدا قرار گرفته باشند و ارتباطات آنها به اندازه کافی رشد نکرده باشد که یک ولی فقیه بتواند نیازهای تمام بخش ها را تامین کند، طبیعتا باید هر بخش، ولی فقیه خاص خود را داشته باشد.

یا اگر فرض کنیم شرایط به گونه ای شده، که یک فقیه در بعضی از حیطه ها قادر به اعمال نظر است، و حیطه های دیگری در توانایی فقیه دیگر قرار گرفته است، می توان پذیرفت که دو فقیه، به اعمال ولایت در یک جامعه بپردازند. مثلا فرض کنیم در جامعه ای که سلطانی حاکم است و امکان اعمال نظر برای فقیهان تا حدی وجود دارد.  فقیهی مسئول امور قضائی شده و به اعمال ولایت در آن مشغول گشته و فقیه دیگر مسئول امور بیت المال شده و به اعمال ولایت در آن مشغول گشته است. در این جا دو فقیه به اعمال ولایت مشغول هستند و شرایط برای اعمال ولایت همه جانبه توسط یک فقیه مهیا نیست. و اعمال ولایت هر دو فقیه نیز مشروع است.

اما اگر جامعه به صورت یک پارچه باشد و اعمال ولایت همه جانبه توسط یک فقیه وجود داشته باشد، و تعدد فقها در رهبری جامعه، سبب اخلال در وحدت جامعه گردد، یا نظرات متفاوت فقها، نظم و نظام جامعه را دچار آسیب کند، قطعا تعدد فقها در اعمال ولایت خلاف بوده و باید تمام امور در دست تواناترین فقیه قرار گیرد و او جامعه را با وحدت رویه، رهبری کند.

قطعا رهبری واحد بر یک مجموعه، سبب تقویت قوای آن جامعه شده و آنها را در رسیدن به اهداف خود تواناتر می کند. خصوصا که برای مومنین مرزهای اعتباری، و تقسیم کشورها سبب چندگانگی نمی شود. و مسلمانان ملت واحد هستند، و در صورت امکان همه آنها باید تحت رهبری واحد قرار گیرند تا جهان اسلام یک پارچه شده و قدرت به وجود آمده از وحدت، مشکلات را به سرعت از پیش روی بردارد.