نظر اسلام درباره پرخوری چیست؟

بهره گرفتن از حلال منعی ندارد:
«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللَّهِ الَّتی‏ أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ؛[اعراف/۳۲] بگو: «چه كسى زینتهاى الهى را كه براى بندگان خود آفریده، و روزی هاى پاكیزه را حرام كرده است؟!» بگو: «اینها در زندگى دنیا، براى كسانى است كه ایمان آورده ‏اند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشاركت دارند ولى) در قیامت، خالص (براى مؤمنان) خواهد بود.»

اما قطعا تجاوز از حدود امر صحیحی نیست و حتی در جایی که پرخوری ضرر قابل توجهی برای بدن داشته باشد، حرام نیز خواهد بود. و اگر به مرز حرام نیز نرسد، امری است که باید از آن پرهیز کرد. کسی که ابعاد وجودی خویش را به طور صحیح بشناسد، و خود را محدود به این دنیای فانی نداند، نگاهش این گونه است که: «بدترین ظرفی که انسان آن را پر می کند، شکمش است!»[۱]

و اگر خود را در وسعت عظیم هستی نیز نبیند، باید برای مصلحت دنیای خود، پرخوری را ترک کند. حدیث جامعی در این باره هر دو نوع ضرر پرخوری را ذکر می کند:
« حضرت صادق (ع) فرمود: كم خوردن به هر حال و نزد همه پسندیده است، زیرا در آن صلاح و خیر ظاهر و باطن است. و آنچه از انواع خوردنها مطلوب و پسندیده است، چهار است:
اول- خوردن ضرورى است كه براى انبیاء و افراد برگزیده مى ‏باشد.
دوم- خوردن عده (به ضم اول) كه به معناى مهیا شده براى امر دیگر است و این براى پرهیزكاران است كه خوراك را مقدمه انجام وظایف قرار مى‏دهند.
سوم- خوردن فتوح است كه وسیله گشایش امر متوكلین است.
چهارم- خوردن قوت است كه براى توانایى و نیرو گرفتن مؤمنین است.
و چیزى كه ضرر و صدمه آن بر قلب مؤمن بیشتر و شدیدتر از بسیار خوردن باشد نیست، زیرا آن دو اثر مى‏بخشد: قساوت و سنگدل شدن، و هیجان و جوش قوه شهوت. و گرسنگى نان و خورشت مؤمنین است، و غذاى روح است، و طعام قلب است، و موجب تندرستى تن مى ‏باشد.»[۲]

در ذیل احادیث دیگری درباره پرخوری تقدیم می شود:
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: دلها را با خوردن و آشامیدن زیاد نمیرانید؛ زیرا همان گونه كه زراعت بر اثر آب زیاد از بین مى رود، دلها نیز بر اثر پرخورى مى میرند.[۳]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از شكم بارگى بپرهیزید؛ زیرا مایه تباهى بدن و موجب بیمارى است و انسان را در عبادت، سست مى كند.[۴]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: دل، هنگام خالى بودن معده، حكمت را مى گیرد و هنگام پُر بودن معده، آن را به دور مى افكند.[۵]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: كسى كه شكم خود را پر كند، به ملكوت آسمانها و زمین وارد نمى شود.[۶]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هیچ چیز نزد خدا منفورتر از معده انباشته نیست.[۷]
امام على علیه السلام: هر كه خوراكش زیاد باشد سلامتى اش كم مى شود و خرج زندگى را بر دوش خود سنگین مى كند.[۸]

[۱]. حدیث از پیامبر ص نهج الفصاحة، ص۷۱۲.
[۲]. بحار الأنوار ، ج‏۶۳، ص: ۳۳۷.
[۳]. تنبیه الخواطر : ١/٤٦.
[۴]. بحار الأنوار : ٦٢/٢٦٦/٤١.
[۵]. تنبیه الخواطر : ٢/١١٩.
[۶]. تنبیه الخواطر : ١/١٠٠.
[۷]. مستدرك الوسائل : ١٦/٢١٢/١٩٦٢٩.
[۸]. غرر الحكم : ٨٩٠٣.