منظور از آتش جهنم چه می باشد چه سنخیت با آتش دنیوی دارد؟

قطعا آتش دنیا نمونه ای بسیار کوچک از آتش جهنم می باشد. و برای اینکه ما نمونه ای از آن آتش در اختیار نداریم، فهم دقیق آن برایمان ممکن نیست. آتش جهنم، آتشی است که ماده احتراقش خود انسان یا سنگ است:
«النَّارَ الَّتی‏ وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرینَ؛[بقره/۲۴] آتشى كه براى كافران مهیّا شده و هیزم آن مردمان و سنگها هستند.»

«إنّ ناركم هذه جزء من سبعین جزء من نار جهنّم و لو لا أنّها أطفئت بالماء مرّتین ما انتفعتم بها و إنّها لتدعوا اللَّه أن لا یعیدها فیها؛[۱] این آتش شما یكجزء از هفتاد جزء از آتش جهنم است و اگر دو بار آتش با آب خاموش نشده بود از آن بهره‏مند نتوانستید شد آتش دنیا از خدا مى‏خواهد كه او را بجهنم باز نگرداند.»

البته اشاراتی از قرآن وجود دارد که شاید برایمان روشن کند، گوشه ای از آتش جهنم چیست. کسی که در اتاق عمل شکمش را با تیغی بسیار تیز پاره کرده اند، هیچ دردی حس نمی کند.چون بی هوش است. ما نیز در دنیا، حالتی شبیه بی هوشی داریم:
«قَالَ النَّبِیُّ ص النَّاسُ نِیَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا؛[۲] مردم در خواب هستند وقتی مردند، متنبه می شوند.»

ما در دنیا از خدا دور می افتیم و از این دوری هیچ رنجی حس نمی کنیم. اما در قیامت بعد از کنار رفتن پرده ها، رنج و تعب بسیار شدید دوری از خدا را حس می کنیم. رنجی که سوزش آن قلب را آتش می زند. و ناشی از عدم توجه و عنایت خداست:
«الَّتی‏ تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ؛[همزه/۷] [آتشى‏] كه بر دل‏ها برآید و چیره شود.»
«وَ لا یُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَكِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ؛[آل عمران/۷۷] خدا در روز قیامت نه با آنان سخن مى‏گوید و نه به آنان مى‏نگرد و نه آنان را پاكیزه مى‏سازد. و برایشان عذابى دردآور است.»

[۱]. نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول ص ۳۴۲.
[۲]. بحار الأنوار ج‏۵۰ ، ص۱۳۴.