وظایف زن و شوهر در برابر يكديگر چيست؟

وظایفی که زن در قبال شوهر خودش دارد عبارتند از:

الف. عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر؛
ب. زن باید خود را براى هر لذتى که همسرش مى خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعى از نزدیکى او جلوگیرى نکند؛[۱]
ج. پاک کردن خود از هر چیزى که باعث دور کردن شوهر از تمتعات جنسى است؛[۲]
د. عدم جواز صدقه دادن ، نذر کردن مگر به اذن شوهر ( از مال شوهر- در نذر و صدقه از مال خودش آزاد هست).[۳]

اگـر خـانـمـى مـطمئن باشد شوهرش با خروج از خانه او رضایت دارد مى تـوانـد از خـانـه خـارج شود، اگر چه از شوهر اجازه نگیرد. بنابراین مواردى که معمولا شوهر به زن اجازه مى دهد، مانند خروج براى کار یا خرید یا صله رحم با افراد خاصى و… زن مى تواند از منزل خارج شود. البته باید توجه داشت مواردى که زن شک دارد که شوهر اجازه مى دهد یا نه، حق ندارد بدون اذن شوهر از خانه خارج شود.

س . آیا زن مى تواند بدون اجازه شوهر به مسجد یا نماز جمعه یا به طور کلى به مجالس مذهبى برود؟
ج. اگر فرا گرفتن احکام شرعیه متوقف بر خارج شدن از خانه باشد، مى تواند خارج شود.[۴]
اگر شوهر رضایت نداشته باشد، بیرون رفتن حرام است.[۵]

به طور مثال اگر زن در منزل همواره داراى لباسهایى کثیف و رویى ژولیده بـاشـد و هـمیشه بوى غذا از او به مشام برسد و یا داراى اخلاقى تند و برخوردهاى غیر عـاطـفـى بـاشـد و یا چنان خود را با کار در خانه و یا در بیرون خسته کند که توان حتى صـحـبـت کـردن بـا شـوهـر را نداشته باشد، و یا خود را با بچه ها و چیزهاى دیگر چنان مشغول کند که اعتنایى به شوهر نداشته باشد، و یا چنان سردى از خود نشان دهد که هیچ رغـبـتـى براى مرد نسبت به او وجود نیاید و امثال آن ، همه و همه مواردى هستند که باعث مى شود زن ، واجب شرعى خود را ترک کند و نه فقط حکم ناشزه را پیدا کند، بلکه از داشتن یک زندگى شیرین و عاطفى محروم بماند.

س . اگـر مـردى از زن بخواهد فلان آرایش را برایش بنماید و یا فلان لباس را در منزل بپوشد، آیا زن باید حرف شنوی کند؟
ج. حرف شنوی زن از شوهر در امور مربوط به استمتاعات واجب است و امور مذکور اگر در این راستا باشد یا ترک آنها موجب نفرت شوهر شود،باید حرف شنوی کند و الا لازم نیست.[۶]

امّا وظایفی که مرد در قبال همسر خودش دارد عبارتند از:

الف: پرداختن نفقه ی زن: منظور از نفقه، هزینه هایی است كه برای زندگی متعارف و متعادل زن لازم است؛ مانند هزینه های غذا، لباس، و... نفقه از مسائل مهم و اساسی در فقه اسلامی است. این حق برای زن آن چنان مسلّم است كه اگر مردی نخواهد آن را رعایت كند، از سوی حاكم شرع مجبور به رعایت آن خواهد شد.
ب: هم خوابی با زن: این مسئله را می توان از جمله حقوق خصوصی زن برشمرد. اسلام خواسته است كه شوهر در بستر زن بخوابد و این در هر چهار شب یک شب حق زن بر شوهر است و او نمی تواند از آن استنكاف كند.
روایات ما بیان گر این مطلب هستند كه برخی از زنان به دلیل این كه به این خواسته ی مشروعشان پاسخ مثبت داده نمی شود، تن به آلودگی می دهند.[۷] بدان جهت است كه ابوذر از پیغمبر صلی الله علیه و آله پرسید: آمیزش مرد با همسرش با این كه كامرانی است ثواب دارد؟ فرمود: «آری». آن گاه فرمود: «اگر از راه نامشروع كام خود برآری حرام نیست؟» ابوذر گفت: بلی. سپس حضرت فرمود: «پس حلالش هم ثواب دارد».[۸]

ج: خوش اخلاقی كردن با زن: از حقوق زن بر شوهر این است كه شوهر برخورد خوش با زن داشته باشد. خداوند متعال همگان را به انس و الفت، رفتار خوش، اخلاق خوب و رعایت عدالت دستور داده و كسی حق ندارد آن را زیر پا بگذارد. و این برخورد خوش داشتن به طرق گوناگون صورت می گیرد؛ نظیر احترام كردن، نرمش در گفتار، مدارا نمودن، رعایت كردن عدالت و... درباره ی احترام و ترك آزار زن، پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید:
زنان مسرت بخش زندگی شمایند. هر كس زن بگیرد نباید او را ضایع و تباه كند.[۹]

و در حدیثی دیگر در این زمینه از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله نقل شده است كه می فرماید:
در بهشت درجه ای است كه به آن نرسید مگر زمام دار عادل یا خوش رفتار با خویشاوندان یا عیالوار صابر.[۱۰]

د: خودآرایی مرد برای زن: مرد وظیفه دارد خود را برای همسر بیاراید، و لباس مورد علاقه ی همسر را بپوشد همان گونه كه طالب آراستگی همسرش می باشد. امام هشتم علیه السلام از پدرانش نقل می كند:
زنان بنی اسرائیل از عفت و تقوا دست كشیدند و هیچ علتی نداشت جز این كه شوهرانشان خود را برای آنان نمی آراستند. زن هم از مرد همان انتظاری را دارد كه مرد از او دارد.[۱۱]

سوء استفاده از حقوق در برابر دیگری مساله ای است که باید هنگام انتخاب همسر به آن عنایت کرد. حقوق و وظایف در دین اسلام جهت پایمال نشدن حق یکی از طرفین و دوری از اختلاف و تضییع همدیگر وضع شده است.
خروج زن از خانه را فقها، از جمله حضرت امام خمینى هر چند نوعا به صورت مطلق، مشروط به اذن شوهر كرده‌‏اند، مگر اینكه در ضمن عقد توافق دیگرى شده باشد، ولى برخى از فقها آن را مطلق و در همه موارد ندانسته‏‌اند. از مراجع گذشته حضرت آیت‌‏اللّه‏ حاج سیدابوالقاسم خویى، در صورتى كه خارج شدن زن مانع حق استمتاع شوهر باشد آن را منوط به اذن دانسته و در غیر، آن را مقتضاى احتیاط شمرده است.

[۱]. امـام : تـحـریـر الوسـیـله ، کـتـاب نـکـاح ، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از مساءله ۱ و توضیح المسائل ، مسئله ۲۲۸۸ . و بهجت : توضیح المسائل ، مسئله ۱۸۹۷ . و فاضل : توضیح المسائل ، مسئله ۲۴۸۰.
[۲]. تبریزى : منهاج الصالحین ، مسئله ۱۳۶۵.
[۳]. امـام : تـحـریـر الوسـیـله ، کـتـاب نـکـاح ، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از مسئله ۱.
[۴]. تبریزى : استفتاء تلفنی.
[۵]. فاضل:استفتاء تلفنی.
[۶]. امـام : توضیح المسائل ،مستفاد از مسئله ۲۲۸۸ . و فاضل : استفتاء تلفنی.
[۷]. علی قائمی، نظام حیات خانواده در اسلام، ص۱۲۵.
[۸]. وسائل الشیعه، ابواب القسم، باب۴.
[۹]. وسائل الشیعه، باب۸۶.
[۱۰]. بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۷۰.
[۱۱]. همان، ج۷۶، ص۱۰۲.