آیا برده داری ارمغان اسلام برای ایران بوده است؟

برده داری در ایران

برخی می پندارند قبل از اسلام در ایران برده داری نبوده و برده داری ارمغان اسلام برای ایران است.در جای جای کتاب “مادیان هزار دادستان” احکام مربوط به برده بیان شده که به روشنی حکایت از آن دارد که قبل از اسلام در ایران برده داری رواج داشته است و نبود برده داری در ایران پیش از اسلام، دروغی بیش نیست. بنابراین، برده داری در ایران ارمغان اسلام برای این کشور نیست. در بخشی از کتاب «ماتیکان هزار داتستان» که در عصر ساسانیان به نگارش در آمده و در آن احکام شرعی زرتشتیان گرد آمده است، به احکام بردگی اختصاص دارد.
این کتاب به همت موبد رستم شهزادی به فارسی برگردانده شده و با عنوان «قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان» به چاپ رسیده است.

احکام بردگان را از صفحه ی ۶۵ تا ۶۷ می خوانیم. به برخی از این احکام توجه کنیم:


- «بندگان کسانی شمرده می شوند که توسط رعایای شاهنشاهی در جنگ به اسارت در آمده باشند.»


- «همان گونه که در هر ده روز یک روز غلام آزادی دارد، دهمین فرزند کنیز نیز از قید بندگی آزاد است.»


- «اشخاص آزاد و بنده هردو ممکن است خادم معبد گردند ولی بنده نمی تواند مانند آزاده قبول هدایا و تحف زوار کند.»


- «هرگاه بنده اکدینی (کافری) به همراهی آقای خود به دین مزدیسنی در آیند بنده در خدمت آقای خود باقی خواهد ماند.»


- «بنده ای که به عنوان کارگر به دیگری کرایه داده شود، کارفرما باید مزد او را به مالک بنده بدهد.»


- «بندگان می توانند با اجازه ی آقای خود آزادی خود را با پول خریداری نموده یا دیگری را حاضر نمایند قیمت آنان را به مالک پرداخته آزاد نمایند.»(۱)

به گواهی شاهنامه، اسفندیار زرتشتی در جنگ دینی با ارجاسب، با شکست دادن او در حمله به ترکستان، علاوه بر غارت گنجینه های او، دو گروه دختر کمرباریک و خواهران و دختران و مادر ارجاسب را با خود به ایران آورد.
حکیم فردوسی در شاهنامه می گوید:

همه گنج ارجاسپ در باز کرد
بکپّان درم سختن آغاز کرد

هزار اشتر از گنج دینار شاه
چو سیصد زِ دیبا و تخت و کلاه‏

صد از مشک، وَ ز عنبر و گوهران
صد از تاج، وَ ز نامدار افسران‏

از افگندنی هاى دیبا هزار
بفرمود تا برنهادند بار

چو سیصد شتر جامه چینیان
ز منسوج و زربفت و ز پرنیان‏

عمارى بسیچید و دیبا جلیل
کنیزک ببردند چینى دو خیل‏

برخ چون بهار و ببالا چو سرو
میان ها چو غرو و برفتن تذرو

ابا خواهران یل اسفندیار
برفتند بت روى صد نامدار

زپوشیده رویان ارجاسپ پنج
ببردند با مویه و درد و رنج‏

دو خواهر دو دختر یکى مادرش
پر از درد و با سوک و خسته برش(۲)

آرتورکریستن سن مستشرق دانمارکی در کتاب ایران در زمان ساسانیان می نویسد: ایرانیان اکثراً دست اسیران جنگی را بر پشت بسته و آنها را به عنوان غلامی می فروختند… خریداران خود را مالک جان بردگان می دانستند.(۳)

با استناد به منابع زرتشتی و غیر زرتشتی می توان وجود برده داری در ایران باستان را نشان داد:
۱. ماتیکان هزار داتستان (قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان)، ترجمه: رستم شهزادی (رئیس سابق انجمن موبدان تهران)
۲. مادیان هزار دادستان (احکام حقوقی در عصر ساسانیان)، ترجمه: سعید عریان
۳. شاهنامه، ابوالقاسم فردوسی
۴. دانشنامه جهان اسلام، به کوشش بنیاد دایره المعارف اسلامی

پی نوشتها:

(۱). قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان، گردآورنده و برگردان: رستم شهزادی (درگذشت: ۱۳۷۸)، تهران، انتشارات فروهر، چاپ دوم، ۱۳۸۶.

(۲). شاهنامه فردوسی، بر اساس نسخه چاپ مسکو، تهران: مؤسسه نور، صفحه ۷۱۰ ، بخش “بازگشتن اسفندیار نزد گشتاسپ‏”

(۳). ایران در زمان ساسانیان، آرتور کریستن سن، ترجمه رشید یاسمی، ص۲۴۰ و۳۴۴.

دیدگاه‌ها

همین دوتا منبع فقط؟
یعنی با همین دو تا خط ثابت شده که ایرانی ها از قدیم برده داری رو انجام میدادن؟

تصویر پاسخگوی تاریخی

با عرض سلام و ادب.

شما دو تا منبع بیاورید که در ایران باستان برده داری وجود نداشته است. منابع در مورد وجود برده داری در مورد ایران بیشتره،ما از باب نمونه چند منبع را ذکر کردیم.

نظرات